İşbaşı eğitim programları işsizlerin temel şartları taşıyan işyerlerinde işbaşında uygulama yapmak suretiyle eğitilerek daha önceden edindikleri teorik bilgileri pekiştirmelerini ve mesleki deneyim kazanmalarını sağlayan programlardır. Bu program ile işverenler kendi belirleyebileceği ya da Kurumdan talep edeceği katılımcı adaylarını bizzat kendisi işyerinde yetiştirebilme imkânı bulmaktadır. Bu uygulama ile işveren hem program süresince herhangi bir gider ödemek durumda kalmayacaktır hem de kalifiye eleman yetiştirme imkânı bulacaktır.
İşbaşı eğitim programı, katılımcının mesleki deneyim kazanmasını sağlayacak mesleklerde düzenlenir. Herhangi bir vasıf gerektirmeyen alanlarda program düzenlenmez. Hangi mesleklerde program düzenlenip düzenlenmeyeceğine Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince karar verilir.
PROGRAMDAN FAYDANABİLECEK İŞVERENLERDE ARANAN ŞARTLAR
4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olarak en az 2 çalışanı bulunan ve kuruma kayıtlı işverenler bu programdan yararlanabilmektedir.
Buna karşın, kamu kurum ve kuruluşlarının payının % 50'nin altında olduğu iktisadi teşekküller ile kamu kurumları kural olarak bu programa başvuru yapamayacaktır. Bununla beraber, 4857 sayılı İş Kanunu ve 5510 Sayılı Kanununun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olarak en az 2 çalışanı bulunması ve katılımcıların programın tamamlanması sonrasında 4857 sayılı Kanun ve 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında istihdam edilebilecek olmaları halinde; Dernekler, vakıflar, Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları, Meslek Birlikleri, Sendikalar, Ticaret ve Sanayi Odaları, Noterler vb. ile de program düzenlenebilir.
İşveren katılımcılara mesleğini iş başında öğrenmesi ve tecrübe kazanması için gerekli kolaylığı sağlamak ve katılımcıya sadece program düzenlenen meslek ile sınırlı olmak üzere görev vermekle yükümlüdür. Ayrıca işveren bu süreçte, iş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli önlemleri almak zorundadır.
PROGRAMA KATILABİLECEK ADAYLARDA ARANAN ŞARTLAR
Kuruma kayıtlı işsiz olmak, 15 yaşını tamamlamış olmak, işverenin birinci veya ikinci derece kan hısmı veya eşi olmamak, emekli olmamak, programın başlama tarihinden önceki 3 aylık dönemde programın yapılacağı işyerinin çalışanı olmamak, iş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinden faydalanarak, danışmanın uygun görüşünü almak, Öğrenci olmamak (Açık öğretim ilkokulu, ortaokulu ve lisesi ile yükseköğretim öğrencileri hariç) şartları aranır.
Diğer uygulamalardan en önemli farkı ise, bu programdan faydalanmak isteyen işverenden; vergi, SGK primi ve prime ilişkin borcu ve SGK tarafından kesilmiş idari para cezası olmadığına dair belge istenmez.
KONTENJANLARIN BELİRLENMESİ VE PROGRAMIN UYGULANMASI
İşverenlerden; 2 ile 10 arasında çalışanı bulunanlar 1, 11 ve üzerinde çalışanı olanlar ise fiili çalışan sigortalı sayısının 1/10'u kadar işbaşı eğitim programı katılımcısı talep edebilir.
İşbaşı eğitim programına katılabilecek kişi sayısı; programın başlama tarihi itibarıyla aynı il sınırları içerisinde, aynı işverene bağlı işyerlerinde programın başladığı tarihe ait fiili çalışan sayısını gösteren belgede yer alan çalışan sayısı üzerinden kontenjan oluşturmak suretiyle belirlenir. Aynı tüzel kişilik ve aynı vergi numarası altındaki değişik sigorta sicil numaralarına sahip aynı işverene ait aynı il sınırları içerisindeki bütün işyerleri dikkate alınır.
İşveren tarafından başvuru yapılan tarihe ait çalışan sayısını gösterir belgenin ibraz edilebileceği gibi buna ilişkin taahhütname verilir. Taahhütnamedeki sayının yüksek olması ve bu durumun fazla kontenjan kullanılmasına neden olması halinde, kontenjan fazlası katılımcıya yapılan ödemeler tespit tarihinden itibaren yasal faizi ile işverenden tahsil edilir, fazla katılımcının program ile ilişiği kesilir ve programa devam olunur.
İşbaşı eğitim programı için yapılan başvuru ile program başlangıcının aynı tarihte olmaması halinde başvuru yapılan tarihteki duruma göre değil, içinde bulunulan tarihe göre işlem yapılır ve aynı prosedür uygulanır.
İşverenin programın bittiği tarihteki fiili çalışan sayısının, programın başladığı tarihteki fiili çalışan sayısından düşük olduğunun tespiti halinde; işveren bu tespit tarihinden itibaren 1 ay içerisinde programın başladığı ve bittiği tarih arasındaki fiili çalışan sayıları arasındaki farka karşılık gelecek sayıda kişiyi istihdam ettiğini 1 aylık sürenin bitiminden itibaren en geç 5 işgünü içinde il müdürlüğüne işe giriş bildirgesi ile birlikte bildirmezse işveren ile bu bir aylık sürenin son gününden itibaren 12 ay süreyle bu Yönetmelik kapsamında kurs ve program düzenlenmez.
Yarı zamanlı, periyodik çalışma, yevmiyeli eleman, ekstra eleman gibi çalışma durumunda istihdam yükümlülüğü yerine getirilmiş sayılmaz.
Yeni katılımcı talebinde bulunan işverenin talebinin kabul edilebilmesi için, işverenin başvuru tarihinden geriye doğru son 1 yılda işbaşı eğitim programını tamamlayan katılımcılardan en az % 20'sini kendi işyerinde veya başka işyerinde aynı meslekte en az 60 gün istihdam etmiş olması veya istihdam etmeye başladığına dair taahhütname vermesi gerekmektedir.
Katılımcıların bir kısmını veya tamamını işe alan ve/veya katılımcı sayısında azalma olan ve/veya talep edebileceği katılımcı sayısından daha az katılımcıyla program başlatan işveren, devam eden programın her safhasında yeni katılımcı talebinde bulunabilir. Yeni talep değerlendirilerek varsa mevcut katılımcılar hariç geriye kalan kontenjan kadar katılımcı ile işbaşı eğitim programı düzenlenebilir.
Programdan 12 ay süreyle yararlanamama yönünde yaptırım uygulanan işverenin; son 1 yılda yaptırım uygulanmasına neden olan programlara başlayan toplam katılımcı sayısının en az % 50'sinin en az 60 gün süreyle aynı meslekte istihdam ettiğini belgelemesi halinde, uygulanan yaptırım kaldırılır ve söz konusu işveren yeni program başvurusu yapabilir.
Program başlangıcında işveren tarafından istihdam taahhüdü verilmişse program sonunda bu taahhüdün yerine getirilip getirilmediği kontrol edilir, söz konusu yükümlülük yerine getirilmezse işveren ile 12 ay süreyle bu kapsamında kurs ve program düzenlenmez.
Yine, programın başlatılması ve devamı sırasında il müdürlüğü tarafından istenen belgeleri süresi içerisinde ibraz etmeyen işveren 12 ay süreyle bu programdan faydalanamaz.
PROGRAMIN SÜRESİ
Program süresi, günlük en az 5 en fazla 8 saat olmak üzere (dinlenme süreleri hariç), haftalık 45 saatten ve toplamda 160 fiili günden fazla olamaz. Katılımcılar, 24 ay içinde en fazla 160 fiili gün işbaşı eğitim programından yararlanabilirler.
Katılımcılar için kurs ve/veya programlar arasında altı ay bekleme süresi bulunur. Ancak kurs sonrasında bir ay içinde aynı meslekte düzenlenen işbaşı eğitim programına katılmak istenmesi halinde bu şart aranmaz.
GİDERLER VE SOSYAL SİGORTALAR
Öncelikle, işverenin herhangi bir ödeme yapma yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Kurum tarafından, katılımcıya işbaşı eğitim programına katıldığı her bir fiili gün için; katılımcı zaruri giderleri, Genel Sağlık Sigortası primleri İş Kazası ve Meslek Hastalığı primleri ödenir. Katılımcılara doktor raporu ile tevsik edilebilen en fazla beş günlük sağlık izni dışında, hangi sebeple olursa olsun toplam program süresinin onda birinden fazla izin verilemez. Bu sürenin aşımı halinde, katılımcıların programla ilişiği kesilir 5 günü aşan sağlık izinleri onda birlik izin süresinden düşülür.
SÖZLEŞMENİN FESHİ
Sözleşme, sözleşmede belirtilen sürenin bitimi, katılımcıların işe alınması, sözleşmenin feshi ile sona erecektir. Taraflar, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24 ve 25 inci maddelerini kıyasen uygulamak suretiyle sözleşmeyi fesih yetkisine sahiptir. İl müdürlüğü, sözleşmede belirtilen hususlara uyulmaması, gerçeğe aykırı beyanda bulunulmasının tespiti nedenleri ile sözleşmeyi feshedebilir. İl Müdürlüğünün de uygun görmesi şartıyla programın ¼'lik süresi içerisinde taraflar karşılıklı anlaşarak sözleşmeyi fesih yetkisine sahiptir.
6645 SAYILI TORBA YASA İLE GELEN TEŞVİK
6645 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 28. Maddesi İle 4447 Sayılı Kanuna Aşağıdaki Geçici 15. Madde Eklenmiştir. Buna göre;
- 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük olanlardan
- Türkiye İş Kurumu tarafından 31/12/2016 tarihine kadar başlatılan işbaşı eğitim programlarını tamamlayanların;
- programın bitimini müteakip en geç 3 ay içinde programı tamamladıkları meslek alanında özel sektör işverenleri tarafından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında işe alınması ve
- İşe alındıkları yıldan bir önceki takvim yılında işyerinden bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerindeki sigortalı sayısının ortalamasına ilave olması kaydıyla,
işe alındıkları işyerinin imalat sanayi sektöründe faaliyet göstermesi hâlinde 42 ay, diğer sektörlerde ise 30 ay süre ile 5510 sayılı Kanunun 81 inci maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uygulandıktan sonra kalan sigorta primlerinin işveren hisselerine ait oranına göre ve aynı Kanunun 82 nci maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan tutar Fondan karşılanır.
30/06/2015 tarihine kadar başlayan işbaşı eğitim programlarının katılımcıları için bu fıkradaki süreler 6 ay artırımlı uygulanır.
İşveren hissesine ait primlerin Fondan karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak;
- 5510 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermesi,
- Sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazine ve Fon tarafından karşılanmayan işveren hissesine ait tutarı yasal süresi içinde ödemesi
- Kapsama giren sigortalının işe alındığı işyerinden dolayı Sosyal Güvenlik Kurumuna prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borcu bulunmaması şarttır.
Sosyal Güvenlik Kurumuna olan prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre tecil ve taksitlendirilmiş veya ilgili diğer kanunlar uyarınca prim borçlarının yeniden yapılandırılmış ve taksitlendirilmiş olması, bu tecil, taksitlendirme ve yeniden yapılandırma devam ettiği sürece işverenlerin bu fıkra hükmünden yararlanmasına engel teşkil etmez.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
