Güncel ekonomik durum ve hızla artan masraflar nedeniyle hâlihazırdaki nafaka miktarının değişen koşullarda yeterli gelmesi zor olabilir. Bu durumda nafaka alacaklıları tarafından, nafaka miktarının artmasına yönelik olarak nafaka artırım davası açılabilir. Nafaka artırım davası; mahkeme yoluyla belirlenen nafaka miktarının değişen ekonomik koşullar veya başka bir nedenle artık yeterli gelmemesi ya da nafaka vermekle yükümlü tarafın malî durumunun iyileşmesi gibi nedenlerden dolayı nafaka alan tarafın, nafaka vermekle yükümlü tarafa karşı açtığı dava türüdür. Yazımızın devamında öncelikle nafaka ve nafaka türlerine kısaca değinilecek, nafaka artırım davası konusu detaylıca ele alınacak, nafaka artırım davası şartları ve usulü işlenecek ve son olarak konu hakkında sıkça sorulan sorular yanıtlanacaktır.
Nafaka ve Nafaka Türleri
Genel anlamda nafaka, boşanma davası devam ederken ya da boşanma davası sonlandıktan sonra mahkeme tarafından belirlenen, maddi olarak yardıma ihtiyaç duyacak tarafa diğer tarafın ödediği aylıktır. Nafaka uygulamada çoğu zaman kadına verilse de hem kadın hem de erkeğe verilebilir. Boşanma davalarından doğan nafaka yükümlülüğü dışında, kişilerin bazı aile üyelerinden yoksulluğa düşmüş olanlara ödediği aylık olan yardım nafakası da nafaka türleri arasındadır. Aşağıda nafaka türlerine kısaca değinilecektir. Nafaka ve türleri hakkında detaylı bilgiye boşanmada nafaka isimli yazımızdan erişebilirsiniz.
Tedbir Nafakası
Tedbir nafakasıboşanma davası açıldığında hâkim tarafından, yoksulluğa düşecek ve nafaka alamadığı takdirde yaşam standartları düşecek olan tarafa verilmesi kararlaştırılan nafaka türüdür. Hâkim kararıyla boşanma davası sonuçlanana kadar veya belli bir süreliğine verilebilir. Tedbir nafakasının verilebilmesi tarafların kusurlu olmasından bağımsız olarak yalnızca malî durumlarıyla alakalıdır.
Yoksulluk Nafakası
Yoksulluk nafakası; boşanma davası sona erdikten sonra boşanma yüzünden ekonomik darlığa düşecek veya hâlihazırdaki yaşam standartlarını devam ettiremeyecek olan tarafa, kusuru diğer eşten daha ağır olmamak koşuluyla süresiz olarak verilir. Yalnızca boşanma davasıyla değil, ayrıca açılacak bir dava ile de yoksulluk nafakası talep edilebilir. Fakat anlaşmalı boşanan eşler, anlaşmalı boşanma protokolünde yoksulluk nafakası haklarından feragat ettiklerine dair bir beyanda bulunmuş iseler sonradan yoksulluk nafakası talep edemezler.
İştirak Nafakası
İştirak nafakası; çocuğun velayeti kendisinde olmayan eş tarafından, diğer eşe çocuğun giderlerine katkıda bulunmak amacıyla verilen nafakadır. İştirak nafakasının verilmesi, eşlerin boşanmadaki kusurlarından bağımsızdır. Bu nafaka türü, çocuğun beslenme, sağlık ve eğitim gibi giderlerine katkıda bulunmak amacıyla verilir.
Yardım Nafakası
Yardım nafakası, kişilerin yardım etmediği zaman yoksulluğa düşecek olan alt soy(örneğin torunu), üst soy(örneğin dedesi) ve kardeşlerine verdiği nafaka türüdür.
Nafaka Artırım Davası Nedir?
Nafaka artırım davası güncel nafaka miktarının değişen ekonomik koşullar dolayısıyla yeterli gelmemesi ya da nafaka alan tarafın masraflarının artması gibi nedenlerle nafakanın artırılması talebine yönelik olarak açılan dava türüdür. Tedbir nafakası, boşanma davası esnasındaki nafaka türü olduğu için nafaka artırım davasında söz konusu olmayacaktır. Tedbir nafakasının artırılmasına, azaltılmasına ya da kaldırılmasına ilişkin talepler mahkemede hâkime sunulur; ayrıca bir dava açılmaz. Nafaka artırım davası; yoksulluk nafakası, iştirak nafakası ve yardım nafakası için açılabilecektir.
Nafaka Artırım Davası Nasıl Açılır?
Nafaka artırım davası açabilmek için öncelikle hâlihazırda alınan bir nafakanın varlığı gereklidir. Ayrıca Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na uygun olan bir nafaka artırım dilekçesi hazırlanmalıdır. Usulüne uygun hazırlanmayan nafaka artırım dilekçesi reddedilecektir, bu nedenle hukuki destek almak faydalı olacaktır. Dilekçede; nafaka miktarının değişen koşullarda yeterli gelmemesi, artan masraflar ve/veya nafaka artırımını gerekli kılan her husus delilleri ile birlikte bulunmalıdır. Nafaka artırım dava dilekçesi aşağıda bahsedeceğimiz görevli ve yetkili mahkemeye ulaştırılarak dava açılmalıdır.
Nafaka Artırım Davası Yetkili Mahkeme
Nafaka artırım davası yetkili mahkeme bakımından, Türk Medeni Kanunu madde 177 uyarınca, nafaka alacaklısının bulunduğu yer mahkemesidir. Nafaka artırım davasında görevli mahkeme ise aile mahkemesidir. Eğer bulunulan yerde aile mahkemesi yoksa, dava asliye hukuk mahkemesinde açılmalıdır.
Nafaka Artırım Davası Şartları
Nafaka artırım davası şartları, Türk Medeni Kanunu'nda düzenlenmiştir. Şöyle ki TMK 176/4 "Tarafların malî durumlarının değişmesi veya hakkaniyetin gerektirdiği hâllerde iradın artırılması veya azaltılmasına karar verilebilir." hükmü ve TMK 331 "Durumun değişmesi hâlinde hâkim, istem üzerine nafaka miktarını yeniden belirler veya nafakayı kaldırır." hükmü nafaka miktarının ilerleyen zamanlarda bazı nedenlerle değişebileceğini vurgulamıştır. Bu hükümlerden özetle;
- Nafaka alan taraf için artık değişen ekonomik koşullara karşı nafaka miktarının yeterli gelmemesi, ihtiyaçlarının artması veya değişmesi ve hastalık gibi sebeplerin varlığı
- Nafaka veren tarafın malî durumunun
iyileşmesi,
Bu sebeplerden birinin ya da birkaçının oluşması nafaka artırım davası için en önemli ve temel şartıdır. Zira dava bu söz konusu şarta/şartlara dayandırılarak açılacaktır.
Ayrıca anlaşmalı boşanmadan sonra nafaka artırım davası açabilmek için anlaşmalı boşanan eşlerin, anlaşmalı boşanma protokolünde nafaka haklarından feragat ettiklerine dair bir beyanda bulunmamış olmaları gerekir. Yalnız burada bahsettiğimiz nafaka türü "yoksulluk nafakası"dır. Yoksa çocuklar için "iştirak nafakası" isteme ve artırma davası hakkı her zaman saklıdır. Ayrıca anlaşmalı boşanma protokolünde feragat edilmemiş ise o zaman belirlenen nafaka miktarı için de nafaka artırım davası açılabilmektedir.
Nafaka Artırım Dilekçesi
Nafaka artırım dilekçesi, yukarıda saydığımız sebeplere dayalı olarak hazırlanır. Bu kapsamda, dilekçede nafaka artırım davasıyla alakalı olaylar bulundurulmalıdır. Ayrıca nafaka alan taraf hangi sebeple nafaka artırım davası açmak istediyse bu sebebi kanıtlayacak delilleri nafaka artırım dilekçesi içerisinde bulundurmalıdır. Dilekçedeki talep ve beyanlar hukuki dayanaklarıyla beraber yer almalıdır. Nafaka artırım dilekçesi bütününde talep edilen nafaka artırım miktarı makul olmalıdır ki davanın kabul edilme olasılığı yüksek olsun. Nafaka artırım davasının olumlu sonuçlanması için sayılan hususlar çok önemlidir çünkü bu hususların atlanması ya da doğru bir şekilde dilekçede yer almaması nafaka artırım davası reddi sonucunu doğurabilir. Bu doğrultuda bir aile hukuku avukatından destek almak taraflar açısından faydalı olacaktır.
Nafaka Artırım Davası Reddi
Nafaka artırım davası açıldığında her zaman olumlu sonuçlanmayabilir. Kimi zaman nafaka artırım davası reddi ile karşılaşılabilir. Nafaka artırım davası, yukarıda saydığımız şartlara bağlı olarak açılır. Bu şartlarda eksiklik ya da yanlışlık olması durumunda dava reddedilebilir. Örneğin; nafaka alan taraf, nafaka vermekle yükümlü tarafın malî durumunun iyileşmesini ileri sürerek bir nafaka artırım davası açmış olabilir. Fakat bu durum ispat edilemediğinde nafaka artırım davası reddedilir. Ya da hâkim dava dilekçesinde talep edilen nafaka artırım miktarını haksız ve çok yüksek bulmuş olabilir. Ayrıca hâkim hakkaniyet gereği hâlihazırdaki nafaka miktarının yeterli olduğuna kanaat getirirse de nafaka artırım davası reddi mümkündür.
Sıkça Sorulan Sorular
Nafaka Artırım Talebi Nasıl Yapılır?
Nafaka artırım talebi; görevli ve yetkili mahkemeye (nafaka alan tarafın bulunduğu yer mahkemesi), nafaka artırım dilekçesi verilmesiyle yapılır. Nafaka artırım davası; nafaka alan tarafından, nafaka vermekle yükümlü tarafa karşı açılır.
İştirak Nafakası Artırımı Nasıl Yapılır?
İştirak nafakası artırımı, nafaka artırım davası ile mümkündür. Türk Medeni Kanunu madde 331 uyarınca iştirak nafakası kapsamında; çocuğun ihtiyaçlarının değişmesi veya nafaka miktarının hazırdaki ihtiyaçlarına yeterli gelmemesi gibi sebeplerle istem hâlinde nafaka miktarı artırılabilir.
İştirak Nafakası Artırım Davasını Kim Açabilir?
İştirak nafakası artırım davasını; çocuğun velayetinin bulunduğu anne veya baba, çocuğun velayetinin bulunmadığı tarafa karşı açabilir.
Yoksulluk Nafakası Artırılabilir mi?
Evet, yoksulluk nafakası artırılabilir. Türk Medeni Kanunu madde 176/4 uyarınca tarafların malî durumlarında değişiklik olması durumunda veya hakkaniyet gerektirirse yoksulluk nafakası artırılabilir.
Nafaka Artırım Davası Kaç Duruşma Sürer?
Nafaka artırım davasının kaç duruşma süreceği, tarafların dilekçelerine, savunmalarına ve süreci nasıl yönettiklerine bağlıdır. Usulüne uygun şekilde açılmayan davalar davanın uzamasına ve duruşma sayısının artmasına sebep olacaktır. Uzman bir aile hukuku avukatı ile çalışıldığında davayı kısa sürede tamamlamak mümkün olabilecektir.
Nafaka Artırım Davası Kaç Yılda Bir Açılır?
Nafaka artırım davasının belli bir süre geçtikten sonra açılabileceğini öngören bir kanun hükmü yoktur. Dolayısıyla, hukukun genel ilkelerine aykırı bir şekilde kötü niyetli olmamak kaydıyla nafaka artırım davası her yıl açılabilir.
SONUÇ
Nafaka artırım davası; nafaka alacaklısının hâlihazırda aldığı nafaka miktarının güncel ekonomik koşullarla uyumlu olmaması, nafaka alacaklısının ihtiyaçlarının artması ya da değişmesi veya nafaka vermekle yükümlü tarafın malî durumunun iyileşmesi sebeplerine dayalı olarak açılabilir. Nafaka artırım davası şartları, az önce sayılan sebeplerin oluşmasına bağlıdır. Bu davanın kabulü ise söz konusu şartların ispat edilmesi ve hâkimin takdirine bağlıdır. Söz konusu sebepler ispat edilemediği ya da hâkim nafaka artırım miktarını uygun bulmadığı takdirde nafaka artırım davası reddi gündeme gelir. Bu sebeple bir nafaka avukatı ile çalışmanız önerilir.
Originally published 31 Temmuz 2023
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
