Dijital ortamda alışveriş hayatın kaçınılmaz bir parçası oldu. Hemen hemen hepimiz dijital ortamda alışveriş yapar olduk. Elektronik ticaret platformlarında sipariş aşamasına geldiğimizde, kullanıcı sözleşmesi ve mesafeli satış sözleşmesini kabul gibi bir buton önümüze çıkıyor, belki içeriğini dahi okumadan hemen tıklıyor, ödeme adımına geçiyor ve siparişimizi tamamlıyoruz. İçeriğini çoğumuzun dahi okumadığı mesafeli sözleşmeler nedir ne gibi haklar veriyor, ne gibi yükümlülükler getiriyor...

2013 yılında 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun çıkarılıp, bu kanunun 48. Maddesindeki birtakım değişiklikler ile mesafeli sözleşmelere ilişkin hükümlere yer verildi. 2014 yılında da, bu hükümlerin uygulama ve esaslarını gösteren Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği yayımlandı. Elbette, o günden bugüne kadar geçen süre zarfında, dinamik internet hayatı, elektronik ticaretin getirdiği hızlı ve erişilebilir alışveriş imkanları, satıcı ve ürün çeşitliliğin fazlalığı ve tüketicilerin ihtiyacı ile mesafeli sözleşmelerin ağırlığı ve önemi arttı ve Yönetmelik nezdinde gerekli değişikliklerin yapılması lazım geldi.

Yakın zamanda, birtakım ihtiyaçları karşılamak ve tüketiciler nezdinde ek korumalar getirmek ve Avrupa Birliği direktiflerine uyumunda da sağlanması amaçlarıyla, Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Resmi Gazete'de yürürlüğe girdi.

Mesafeli Sözleşmeler, tüketiciye müzakere ve revizyon imkanı vermeyen, sözleşme içeriğine tüketicinin müdahalesi olmayan sözleşmelerdir.

İnternet aracılığı ile kurulan sözleşmeler, tüketiciye müzakere ve revizyon imkanı vermeyen, sağlayıcı tarafça hazırlanmış genel işlem koşullarını içeren standart sözleşmeler şeklinde oluyor. Dolayısıyla tüketicinin sözleşmenin içeriğine herhangi bir müdahalesi de söz konusu olamıyor. Mesafeli sözleşmelerde, tüketicinin aldatılma riski, klasik sözleşme yöntemlerine göre tabi daha fazla. Şöyle ki; müşteri, genellikle sadece dijital ortamda gördüğü ancak gerçeğini gözleri ile görmediği bir malı, bedelini önceden göndererek satın almakta ve satın aldığı maldan başka veya ayıplı bir malın gönderilmesi halinde, malın iadesi ve bedelin geri alınması konusunda güçlükler yaşayabilir. Bu nedenle mesafeli sözleşmeler kapsamında bilgilendirme, cayma hakkı vb. tüketiciyi koruyucu hükümler getirilmiş durumda. Bunlar yeterli yetersiz ayrı bir tartışma konusu...

Son Değişiklik Neleri Sağlıyor?

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliği'ne yapılan son değişiklikler ile, tüketiciye yapılması gereken ön bilgilendirme kapsamında yeni düzenlemeleri, satıcı veya sağlayıcı sorumluluklarına dair kapsam genişlemesini, tüketici yükümlülüklerine dair düzenlemeleri, öte yandan cayma hakkına, tüketicilere yapılacak geri ödemeye ilişkin yeni ve önemli değişikliklerin yer aldığını görüyoruz.

Ön Bilgilendirmeye dair Getirilen Düzenlemeler

Aracı Hizmet Sağlayıcı kavramı, "oluşturduğu sistem ile uzaktan iletişim araçlarını kullanmak veya kullandırmak suretiyle satıcı veya sağlayıcı adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden gerçek veya tüzel kişi'' olarak tanımlanarak, "Platform'' tanımı da "kamu hizmetlerinin tek noktadan sunulduğu ortak kamu elektronik platformu hariç olmak üzere, aracı hizmet sağlayıcının mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık etmek üzere oluşturduğu sistem" olarak değişen Yönetmelikte düzenlendi.

Bundan böyle,

  • "ön bilgilendirme" kapsamında satıcı veya sağlayıcıya ek olarak Aracı Hizmet Sağlayıcının da adı veya unvanı, MERSİS numarası veya vergi kimlik numarası ile iletişim bilgileri ve şikayetlere dair çözüm önerilerinin tüketiciye bildirilmesi gerekiyor.
  • Öte yandan, tüketici teslime veya ifa süresine ve teslim masrafını geçmemek üzere iade masraf tutarına, bu tutarın hangi tarafça karşılanacağına, öngörülenin dışında bir taşıyıcıyla iadesi halinde ise iade masrafını tüketicinin karşılayacağına ilişkin bilgilendirilmesi gerekiyor.
  • Ödeme, ticari reklam ve tanıtımlarda taahhüt edilen süre ile uyumlu teslim veya ifa süresi, teslimat ve ifaya ilişkin diğer bilgiler ile varsa bunlara ilişkin taahhütler ve şikayetlere ilişkin çözüm yöntemleri hususunda tüketici bilgilendirilmek durumunda.
  • Değişen Yönetmelik ile ön bilgilendirmenin yapılmış olduğuna ilişkin ispat yükü, satıcı veya sağlayıcı ile Aracı Hizmet Sağlayıcıya da yükleniyor.
  • Mesafeli sözleşmenin Platform üzerinden kurulması durumunda, Aracı Hizmet Sağlayıcı, Satıcı ve Sağlayıcı ile birlikte ön bilgilendirmeden müteselsilen sorumlu.

Aracı Hizmet Sağlayıcısına İlişkin Yükümlülükler

Yönetmelik, Aracı Hizmet Sağlayıcılarının yükümlülüklerine ilişkin detaylı düzenlemelere yer veriyor durumda. Aracı hizmet sağlayıcı, platform üzerinden kurulan mesafeli sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülüklerin kullanım süresi boyunca tüketicilerin aşağıda belirtilen hususlara ilişkin talep ve bildirimlerini iletebilmelerine ve takip edebilmelerine elverişli bir sistemi kurmak, kesintisiz olarak açık tutmak zorunda...

  • Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirim,
  • Sözleşmenin feshine dair bildirim,
  • Bedel iadesi talebi,
  • Tüketicilerin satıcı veya sağlayıcı ile yaptıkları işlemlere ilişkin kayıtların talebi,
  • Teslimat veya ifaya ilişkin talep ve şikayetler.

Cayma Hakkı 14 Güne Çıkarıldı

Tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda Satıcı veya Aracı Hizmet Sağlayıcı tarafından 14 gün içerisinde iade yapılması gerekiyor. Satıcı veya Aracı Hizmet Sağlayıcı, varsa malın tüketiciye teslim masrafları da dahil olmak üzere tahsil edilen tüm bedeli iade etmekle yükümlü. Yönetmelik kapsamında 14 günlük sürenin başlangıç tarihleri de düzenlendi, şöyle ki;

  • Cayma hakkına konu malın, iade için ön bilgilendirmede belirtilen taşıyıcıya teslim edildiği tarihten,
  • Satıcı veya aracı hizmet sağlayıcı malın tesliminden önce cayma hakkının kullanılması durumunda cayma hakkının kullanıldığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren,
  • Hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde cayma hakkının kullanıldığına ilişkin bildirimin kendisine ulaştığı tarihten itibaren başlar.

Cayma hakkı kapsamında yapılan iadeler tüketicinin satın alırken kullandığı ödeme aracına uygun bir şekilde ve tüketiciye herhangi bir masraf veya yükümlülük getirmeden tek seferde yapılmak zorunda. Ayrıca, artık Aracı Hizmet Sağlayıcı da bu yükümlülüğün yerine getirilmesinden satıcı veya sağlayıcı ile müteselsilen sorumlu oluyor.

Alışverişteki ödemenin kredi kartı ile yapılmış olması durumunda, 23 Şubat 2006 tarihli ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu kapsamındaki kart çıkaran kuruluşlar; Satıcı, Sağlayıcı veya Aracı Hizmet Sağlayıcı tarafından aktarılan tutarı, kendilerine ulaşmasını takiben kart hamilinin kullanılabilir limitine tek seferde ilave etmekle yükümlü halde.

Tüketici, ön bilgilendirmede kararlaştırılması ve satıcının öngördüğü taşıyıcı ile iadesinde tutarına yer verilmesi halinde teslim masraflarını geçmemek üzere iade masrafını karşılamakla yükümlü kılınıyor. Ancak, tüketiciye teslim edilen malın Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 8'inci maddesi kapsamında ayıplı olması durumunda tüketici iadeye ilişkin masraflardan sorumlu olmuyor.

Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Sözleşmeler de Var...

Yönetmelik ile tüketicinin cayma hakkını kullanamayacağı sözleşmelerin kapsamı da şöyle;

  • 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre tescili zorunlu olan taşınırlar ile kayıt veya tescil zorunluluğu bulunan insansız hava araçlarına ilişkin sözleşmeler,
  • Tüketiciye teslimi yapılmış olan cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlara ilişkin sözleşmeler,
  • Canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen sözleşmeler,
  • Tanıtma ve kullanma kılavuzunda satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara ilişkin sözleşmeler.

Sipariş Konusu Mal veya Hizmet Ediminin Yerine Getirilmesinin İmkansızlaşması

Sipariş konusu mal ya da hizmet ediminin yerine getirilmesinin imkansızlaştığı hallerde satıcı veya sağlayıcının ve satıcı veya sağlayıcı adına bedel tahsil etmesi halinde aracı hizmet sağlayıcının bu durumu öğrendiği tarihten itibaren üç gün içinde tüketiciye durumu bildirmesi ve varsa teslimat masrafları da dâhil olmak üzere tahsil edilen tüm ödemeleri bildirim tarihinden itibaren en geç on dört gün içinde iade etmesi zorunlu.

Yürürlük

Tüketicinin cayma hakkını kullandığı ürünün iade masrafını karşılama yükümlülüğünü içeren hüküm 1 Ekim 2022 yerine 1 Ocak 2024 tarihinde yürürlüğe girecek.

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapan Yönetmelikle, ilgili yönetmeliğin 15. maddesinde "cayma hakkı istinaları"na yapılan ek ile; insansız hava araçları (drone), cep telefonu, akıllı saat, tablet ve bilgisayarlar, canlı müzayede şeklinde açık artırma yoluyla akdedilen ve satıcı veya yetkili servis tarafından kurulum veya montajının yapılacağı belirtilen mallardan kurulum ya da montajı yapılanlara ilişkin sözleşmelerde cayma hakkının kullanılamayacağına ilişkin getirilen hükmün yürürlük tarihi 1 Ocak 2024 tarihine ertelendi.

Yönetmeliğin "Aracı Hizmet Sağlayıcıları" olarak nitelenen e-ticaret siteleri ile satıcının, cayma hakkının kullanılması halinde ürünün bedeli ile teslimat masraflarının tüketiciye iadesinden sağlayıcı ile birlikte müteselsilen sorumlu tutulmasına ilişkin 9. ve 10. maddesiyle yapılan düzenleme 1 Ocak 2023 yerine 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren geçerli olacak.

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinin 5. maddesinde yapılan değişiklik uyarınca, tüketicinin cayma hakkının kullanılmasıyla ilgili bilgilendirilmesine yönelik düzenleme de 1 Ekim 2022 yerine 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren geçerli olacak.

Mesafeli Sözleşmeler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelikle söz konusu Yönetmeliğin 12/a maddesinin 7. bendinde yapılan düzenlemeyle, tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda 14 gün içinde mal veya hizmet bedeli ile teslimat masraflarının tüketiciye iadesiyle ilgili hükmün yürürlük tarihi 1 Ekim 2022 tarihinden 1 Ocak 2024 tarihine ertelendi.

Yukarıda yer verilen ertelenen yürürlük tarihleri dışında, Değişiklik Yönetmeliği'nin diğer hükümleri 1 Ekim 2022 tarihinde yürürlüğe girmekte.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.