Sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasına ve sıfır atık belgesi verilmesine ilişkin usul ve esasları düzenleyen Sıfır Atık Yönetmeliği ("Yönetmelik"), 12 Temmuz 2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmî Gazete' de yayımlandı.

Yönetmelik ile hammadde ve doğal kaynakların etkin yönetimi ile sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda atık yönetimi süreçlerinde çevre ve insan sağlığının ve tüm kaynakların korunmasını hedefleyen sıfır atık yönetim sisteminin kurulmasına, yaygınlaştırılmasına, geliştirilmesine, izlenmesine, finansmanına, kayıt altına alınarak belgelendirilmesine ilişkin genel ilke ve esasların belirlenmesi amaçlanmaktadır.

Yönetmelik kapsamındaki kişi ve kuruluşlar, üretim, tüketim ve hizmet süreçlerinde kaynakların verimli kullanılması amacıyla aşağıdaki esaslara uymak zorundadır:

  • Yönetmelik'teki esaslar da dikkate alınarak atık oluşumunun önlenmesi,
  • Atık oluşumunun önlenmesinin mümkün olmadığı durumlarda atıkların azaltılması,
  • Ürün ve malzemelerin yeniden kullanım olanaklarının değerlendirilmesi,
  • Sıfır atık yönetim sisteminin kurulması ve uygulanmasında Yönetmelik'te belirlenen uygulama takvimine uyulması,
  • Yönetmelik kapsamında raporlamaların usulüne uygun olarak yapılması.

Yönetmeliğin Ek-1'inde yer alan uygulama takvimi doğrultusunda, mahalli idareler ile bina ve yerleşkelerin sıfır atık yönetim sistemini kurarak uygulamaya geçmeleri zorunludur. Belirtilen tarihten sonra faaliyete başlayan söz konusu yerler ise faaliyet başlangıç tarihinden itibaren bir yıl içerisinde sıfır atık yönetim sistemine geçerler. Bu kapsamda aşağıdaki kişi ve kuruluşların belirtilen tarihlere kadar sisteme geçişi tamamlamaları gerekmektedir:

1 Haziran 2020'ye kadar;

  • Kamu kurum ve kuruluşları,

31 Aralık 2020'ye kadar;

  • Nüfusu 250.000'in üzerindeki büyükşehir ilçe belediyeleri,
  • Organize sanayi bölgeleri,
  • Havalimanları,
  • 100 ve üzeri ofis kapasiteli iş merkezi ve ticari plazalar,
  • Limanlar,
  • 5000 metrekare üzeri alışveriş merkezleri,
  • 250 ve fazla öğrencisi bulunan eğitim kurumları ile yurtlar,
  • 100 oda ve üstü konaklama kapasiteli işletmeler,
  • 100 yatak ve üzeri kapasiteli sağlık kuruluşları,
  • Akaryakıt istasyonları ve dinlenme tesisleri,
  • 300 ve üzeri konuta sahip siteler,
  • Zincir marketler.

31 Aralık 2021'e kadar;

  • 000 nüfus altı büyükşehir ilçe belediyeleri,
  • İl merkez ilçe belediyeleri,
  • Belediye birlikleri,
  • 1000-4999 metrekare alışveriş merkezleri,
  • 20-99 arası ofis kapasiteli iş merkezi ve ticari plazalar,
  • ÇED yönetmeliği Ek-2 listesinde yer alan sanayi tesisleri,
  • Tren ve otobüs terminalleri,
  • 20-249 arası öğrencisi bulunan eğitim kurumları ve yurtlar,
  • 50-99 arası oda konaklama kapasiteli işletmeler,
  • 50-99 arası yatak kapasiteli sağlık kuruluşları.

31 Aralık 2022'ye kadar;

  • İl merkez ilçe belediyeleri dışındaki diğer belediyeler,
  • Mücavir alan dışı olan il özel idareleri,
  • 1000 metrekareden az alandaki alışveriş merkezleri,
  • 50'den az öğrencisi bulunan eğitim kurumları ve yurtlar,
  • 50'den az oda konaklama kapasiteli işletmeler,
  • 50'den az yataklı sağlık kuruluşları.

İl genelinde sıfır atık yönetim sisteminin bir bütünlük içinde yürütülmesi için mülki idare amirinin başkanlığında Mahalli Çevre Kurulu kararıyla her il için "İl Sıfır Atık Yönetim Sistemi Planı" hazırlanacaktır. Bu plan çerçevesinde konutlar da dahil olmak üzere bina ve yerleşkelerin sisteme geçişi sağlanacaktır.

Sıfır atık yönetim sistemine ilişkin herhangi bir aykırılık tespit edilmesi hâlinde idari yaptırım öngörülmektedir.

Sıfır atık belgesi, temel, gümüş, altın ve platin olmak üzere dört seviyede düzenlenmiştir. Buna göre, ilk etapta temel seviyede belge alınması, daha sonrasında bir yıllık çalışmaları ve gelişmeleri takiben gümüş, altın, platin seviyelerindeki nitelikli belgenin alınması söz konusudur.

Temel seviyedeki sıfır atık belgesi için;

  • Sıfır atık yönetim sistemini kurmakla yükümlü yerler, tanımlanan süreç doğrultusunda temel seviyede sıfır atık belgesi almak zorundadır. Diğer yerler ise talep etmeleri halinde temel seviyede belge almak için müracaatta bulunabilir.

Gümüş, altın, platin seviyelerindeki sıfır atık belgesi için;

  • Yükümlülüğü bulunan yerler, temel seviyedeki sıfır atık belgesinin alınmasını takip eden on iki aylık sürenin tamamlanmasına müteakip 30 takvim günü içerisinde, bir yıllık çalışmaya istinaden belirlenen puanlama kriterlerine esas bilgi ve belgeleri sıfır atık bilgi sistemine yükleyerek müracaat etmek zorundadırlar. Diğer yerler ise talep etmeleri halinde bu belgeler için başvuruda bulunabilirler.

Sıfır atık belge esaslarına aykırılığı tespit edilen yerlere, idari yaptırım öngörülen fiillerin tespiti hâlinde idari yaptırım uygulanmasını müteakip 90 takvim günü iyileştirme süresi verilir. Verilen süre sonunda;

  • Gerekli iyileştirmenin mevcut belge seviyesinin sürekliliğini sağlayacak düzeyde olduğu tespit edilen yerlerin sıfır atık belgesi geçerliliğini sürdürür.
  • Gerekli iyileştirmenin mevcut belge seviyesinin sürekliliğini sağlayacak düzeyde olmadığı tespit edilen yerlerin sıfır atık belgesi iptal edilir.

12 Temmuz 2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Sıfır Atık Yönetmeliği'nin tam metnine bu linkten ulaşabilirsiniz.

Yazı ilk olarak, Moroğlu Arseven'in iki haftada bir yayımlanan bülteni MA | Gazette'de yer almıştır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.