Hakem Heyeti nihai kararlari devlet mahkemeleri yerine, taraflarca aralarindaki tahkim sözlesmesine istinaden yetkilendirilen tahkim heyeti tarafindan verilen ve taraflar arasindaki uyusmazligi çözümleyen kararlardir. Bu minvalde, mevzuat çerçevesinde tesekkül ettirilen TOBB Tahkim Divani ticari ve sinai ihtilaflari Türkiye Odalar ve Borsalar Birligi Tahkim Tüzük Kurallari çerçevesinde bagimsiz hakem ve hakem heyeti tarafindan çözümler. TOBB Tahkimi yargi yolundan yararlanabilmek için evvel emirde taraflarin tacir olmasi ve uyusmazlik konusu sözlesmede tahkim kaydinin yer almasi gerekmektedir.
Tahkim yargilamasinin taraf iradesinden kaynaklanan bir yargi yolu olmasi nedeniyle, yapilacak yargilama sonucunda verilen hakem kararinin gereginin de taraflarca yerine getirilmesi beklenmektedir. Bu çerçevede, taraflar hukuki yollara basvurmak suretiyle hukuka aykiri oldugunu degerlendirdikleri hakem kararlarinin icra edilebilir niteliginin ortadan kaldirilmasi talep edebilirler.
Öncelikle sunu belirtmek gerekir ki, hakem kararlarinin icra edilebilir nitelik kazanabilmesi tenfiz gibi hukuki kurumlara tabi olabilir. Ancak hakem kararinin tenfize konu olabilmesi için kararin tenfizi istenen ülkeden baska bir ülkede verilmis olmasi ve uyusmazligin yabancilik unsuru içermesi gerekmektedir. Eger ki, bir uyusmazlik yabancilik unsuru içermiyor ise, Hakem heyeti tarafindan verilen kararin icra edilebilir nitelik kazanabilmesi için yetkili Asliye Ticaret Mahkemesinden icra edilebilirlik belgesi alinmasi yeterli olacaktir.
Tahkime konu uyusmazlikta yabancilik unsuru var ve tahkim yeri Türkiye olarak belirlenmis ise veya Taraflarca ya da Hakem Kurulunca uyusmazliga 4686 sayili Milletlerarasi Tahkim Kanunu'nun (MTK) uygulanacagi kararlastirilmissa tahkim yargilamasi MTK'ya tabi olacaktir. Bir baska deyisle, taraflar arasindaki sözlesmede uyusmazlik için TOBB Tahkim yargilamasi tayin edilmis ise, hakem veya hakem kurulunca uyusmazligin MTK uyarinca çözülecegi kararlastirilabilecektir. Kisacasi, uyusmazligin MTK uyarinca çözüme kavusturulacagi taraflar veya hakem tarafindan kararlastirilmamissa veya uyusmazlik yabancilik unsuru içermiyor ise, TOBB Tahkim yargilamasi 1086 sayili Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) hükümlerine tabi olup, bu durum kararin uygulanmasinda farkliliklara neden olabilecektir.
Yukaridaki bilgiler isiginda, uyusmazligin esasina Milletlerarasi Tahkim Kanunu'nun uygulanacagi son tahlilde teyit edilmis ise, TOBB Tahkim Yargilamasinda, hakem heyetinin vermis oldugu uyusmazligin esasina dair karara karsi MTK m.15/A uyarinca kararin taraflara tebliginden itibaren 30 gün içerisinde görevli mahkemede iptal davasi açilabilecektir. Bu yönde bir davanin ikame edilmesiyle birlikte, hakem kararinin icra edilebilir niteligi dava sonuçlanincaya kadar kendiliginden askiya alinir ve davaya bakan görevli Bölge Adliyesi Mahkemesi aksine karar vermedikçe, karar dosya üzerinden incelenir. Mahkeme, somut olayda önüne gelen iptal davasinda, iptali istenen hakem heyeti kararina iliskin olarak sadece MTK madde 15'te sayilan iptal sebeplerinin gerçeklesip gerçeklesmedigi ile sinirli bir inceleme gerçeklestirebilir.(esasa girme yasagi) Iptal davasi sonucunda verilen lehe ya da aleyhe kararlara karsi bu defa yetkili Türk mahkemelerinden sadir olan bir karar olmasi sebebiyle HMK hükümlerince temyiz yoluna basvurulabilecektir. Bu durumda borçlu Taraf temyiz süreci sona erene kadar kararin icra edilebilir niteligini belirli bir teminat karsiliginda durdurabilme imkanini haiz olacaktir.
Iptal davasi için öngörülen sürenin geçmesi veya taraflarin iptal davasi açmaktan feragat ettigi hallerde hakem kararinin icra edilebilmesi için, MTK madde 15/B uyarinca Asliye Ticaret Mahkemesi tarafindan hakem kararinin icra edilebilirligine iliskin belge verilmesi gerekmektedir. Mahkeme, bu belgenin verilip verilmeyecegini incelerken hakem kararinin Türk Hukuku uyarinca tahkime elverisli olup olmadigini ve kamu düzenine aykiri olup olmadigini re'sen dikkate alir. Inceleme sonucunda hakim, hakem kararinin icrasi için gerekli olan "Icra Edilebilirlik Belgesi"ni kendi takdiri uyarinca verecek ya da vermeyecektir.
Önem arz eden bir diger husus, yabancilik unsuru tasimayan uyusmazliklarda Tahkim Yargilamasinda taraflarca ya da hakem heyeti tarafindan belirli bir mevzuatin uygulanacagi özellikle belirtilmemisse, uyusmazligin esasina Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanacaktir. Buna göre, MTK'dan farkli olarak hakem kararina karsi açilan iptal davasi, kararin icra edilebilir niteligini kendiliginden durdurmayacaktir. Bununla birlikte, taraflardan birinin talebi üzerine hüküm olunan para veya esyanin degerini karsilayacak bir teminat gösterilmek sarti ile kararin icrasinin durdurulabilecegi de düzenlenmistir. Dolayisiyla MTK'nin uygulandigi tahkim yargilamasinda iptal davasinin açilmasiyla birlikte hakem kararinin icra edilebilirligi iptal davasi sonuçlanincaya kadar kanun geregince askiya alinirken, HMK'nin uygulandigi tahkim yargilamasinda verilen karara karsi iptal davasi açildiginda hakem kararinin icra edilebilir niteligi ancak ve ancak teminat yatirilmasi üzerine durdurulabilecektir.
Sonuç olarak, TOBB tahkim yargilamasinda hakem veya hakem heyetinin vermis oldugu kararin icra edilebilirlik nitelik kazanabilmesi için yetkili mahkemeden icra edilebilir serhi alinmasi gerekecek, uyusmazligin esasina uygulanacak hukuka göre de hakem veya hakem heyetinin vermis oldugu karara karsi iptal davasi açilarak kararin icra edilebilir nitelik kazanmasi engellenebilecektir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
