Duyurumuz, TBMM Genel Kurul'unda kabul edilen 7499 sayılı Kanun'un. 12. 13. ve 14. Maddeleri ile 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun "Koruma Tedbirleri Nedeniyle Tazminat" başlıklı yedinci bölümünde düzenlenmiş olan 141., 142., ve 144. Maddelerinde yapılan değişikliklere ilişkindir.
Ülkemizin tarafı olduğu İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi kapsamında düzenlenmiş olan ve esası itibarıyla kişilerin temel hak ve özgürlüklerini sınırlayıcı niteliği olan koruma tedbirlerinin hukuka aykırı şekilde uygulanması halinde kişilerin tazminat isteme hakkını düzenleyen hükümlerde birtakım değişikliklere gidilmiştir.
- Adli Kontrol Uygulamasına Karşı Tazminat Talep Edilebilecek.
7499 Sayılı Kanun'un 12. Maddesi ile koruma tedbirleri nedeniyle tazminat isteminde bulunulmasına ilişkin düzenlenen 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 141/1. Maddesinin (k) bendine "adli kontrol" ifadesi eklenmek suretiyle yakalama ve tutuklamaya ek olarak artık adli kontrol işlemine karşı kanunda belirtilen olağan kanun yollarına başvuru hakkından yararlandırılmayan kişilere de tazminat isteme hakkı tanınmıştır.
Buna ek olarak birinci fıkraya eklenen (l) bendi ile; konutu terk etmemek veya uyuşturucu uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla hastaneye yatmak, tedavi veya muayene tedbirlerine tabi olmak ve kabul etmek şeklindeki adli kontrol yükümlülüklerinden bir veya birkaçına hükmedilmiş kişilerin haklarında kovuşturmaya yer olmadığı veya beraatlerine karar verilmesi halinde maddî ve manevî her türlü zararlarını, Devletten talep edebilmelerinin önü açılmıştır.
İşbu düzenleme 01/06/2024 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. Değişiklikler kapsamında ancak 01/06/2024 tarihinden sonra kesinleşen adli kontrole ilişkin karar ve hükümler bakımından tazminat talebinde bulunulabilecektir.
- Koruma Tedbiri Nedeniyle Tazminat Talebinin Şekli
7499 Sayılı Kanun'un 13. Maddesi ile tazminat isteminin usulüne ilişkin düzenlemelerin yapıldığı 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 142/2. Maddesi uyarınca, 141. Maddenin birinci fıkrasının (e) (f) ve yeni eklenen (l) bentleri kapsamında tazminat talebi başvurularının diğer hallerden ayrı bir usule tabi tutulması yönünde değişiklik yapılmıştır.
Aşağıda sayılan ihlaller kapsamında tazminat talebi başvuruları hakkında 6384 sayılı Kanun hükümleri uygulanacak olup bahsi geçen ihlallere ilişkin tazminat taleplerinin Komisyona gönderileceği bu kapsamda başvurunun ağır ceza mahkemelerine yapılması halinde dahi mahkemelerce taleplerin yine Komisyona gönderileceği ve mahkemeye başvuru tarihinin esas alınacağı düzenlenmiştir. Komisyonun görev alanına girmeyen ve aşağıda sayılmayan tazminat istemleri hakkında ağır ceza mahkemeleri görevlidir.
- Kanuna uygun yakalama veya tutuklama uygulanan kişiler hakkında kovuşturmaya yer olmadığı veya beraat kararı verilmesi.
- Gözaltı ve tutuklulukta geçen sürelerin, hükümlülük süresinden fazla olması.
- Gözaltı veya tutuklama uygulanan kişinin işlediği suç için kanunda öngörülen cezanın sadece para cezası olması.
- Konutu terk etmemek veya uyuşturucu uyarıcı veya uçucu maddeler ile alkol bağımlılığından arınmak amacıyla hastaneye yatmak, tedavi veya muayene tedbirlerine tabi olmak ve kabul etmek şeklindeki koruma tedbirleri uygulamış kişilerin, takip eden süreçte haklarında kovuşturmaya yer olmadığı veya beraatlerine karar verilmesi.
İşbu düzenleme 01/06/2024 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. 01/06/0224 tarihi ve sonrasında kesinleşen kararlar için yeni düzenleme uyarınca tazminat talebinde bulunabilecektir. Değişiklikler kapsamında 01/06/2024 tarihinden önce kesinleşen kararlar sebebiyle yapılan tazminat istemlerine değişiklik öncesi hükümler uygulanmaya devam edecektir.
- Koruma Tedbiri Nedeniyle Tazminat Taleplerine Hazine İki Hafta İçerisinde Beyan ve İtiraz Sunabilecektir.
7499 Sayılı Kanun'un 13. Maddesi ile Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 142/5. Maddesinde yer alan Devlet Hazinesi tarafından tazminat taleplerine karşı beyan ve itirazda bulunma hakkına ilişkin süre on beş gün yerine iki hafta olarak değiştirilmiştir.
İşbu düzenleme 01/06/2024 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. 01/06/0224 tarihi ve sonrasında kesinleşen kararlar için yeni düzenleme uyarınca Hazine tarafından tazminat talebine iki hafta içerisinde beyan ve itirazlar sunulabilecektir. Ancak 01/06/2024 tarihinden önce kesinleşen kararlara istinaden yapılan tazminat istemlerine, cevap süresi on beş gün olarak uygulanmaya devam edecektir.
- Koruma Tedbiri Nedeniyle Tazminat Kararına İlişkin İstinaf Kararı Kesin Nitelikte Olacaktır.
Yine 7499 Sayılı Kanun'un 13. Maddesi ile getirilen düzenleme kapsamında tazminat istemine ilişkin verilen karara karşı istinaf kanun yoluna başvuru hakkının düzenlendiği Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 142/8. Maddesine eklenen cümle uyarınca Bölge Adliye Mahkemesince işin esası hakkında karar verilebileceği açıkça düzenlenmiştir. Bununla beraber Bölge Adliye Mahkemelerince verilecek olan işbu kararların kesin nitelikte olacağı da yapılan değişiklik ile hüküm altına alınmıştır.
İşbu düzenleme 01/06/2024 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. Değişiklikler kapsamında 01/06/2024 tarihinden önce kesinleşen kararlara istinaden yapılan tazminat istemlerine, değişiklik öncesi hükümler uygulanmaya devam edecektir.
- Suç Üstlenme Halinde Adli Kontrol Uygulamasına Karşı Tazminat Talep Edilemeyecek.
Ceza Muhakemesi Kanunu'nda tazminat isteyemeyecek kişilerin düzenlendiği 144/1. Maddeye 7499 Sayılı Kanun'un 14. Maddesi ile yeni düzenlemelere uygun eklemeler yapılmıştır. Fıkranın (e) bendine yapılan eklemeyle adli makamların huzurunda gerçeğe aykırı beyanla suç işlediği veya işlenmiş bir suça katıldığını bildirerek gözaltına alınmasına, adli kontrol altına alınmasına veya tutuklanmasına neden olanlar söz konusu koruma tedbirleri nedeniyle tazminat talep edemeyecektir.
İşbu düzenleme 01/06/2024 tarihi itibariyle yürürlüğe girecektir. Değişiklikler kapsamında 01/06/2024 tarihinden önce kesinleşen kararlara istinaden yapılan tazminat istemlerine, değişiklik öncesi hükümler uygulanmaya devam edecektir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
