Honoré de Balzac günde 50 fincan kahve içen bir kahve bagimlisiymis. Kahve yapacak vakti olmadiginda da kahve çekirdeklerini çignermis. Orhan Veli de kahveyi fincanla içmek yetmediginden, bira bardaklarina doldurarak içermis. Kahve tiryakisi olundugunda kahveyi hangi fincandan içtiginizin bir önemi olmayabilir. Ancak söz konusu fikri mülkiyet hukuku oldugunda, kahve kupasi tasariminin veya seklinin marka olarak tescil ettirilerek korunmasi son derece önemli olabilir.

Örnegin incelememize konu kararda, Avrupa Birligi Fikri Mülkiyet Ofisi ("EUIPO") Temyiz Kurulu, 8 Ocak 20191 tarihinde, Alman menseli kahve üreticisi Jacobs Douwe Egberts DE GmbH ("Jacobs") sirketine ait ve 30. siniftaki basta "kahve" ve benzeri mallar için tescil edilmek istenen ve Dünya Fikri Mülkiyet Ofisi ("WIPO") nezdinde basvuruya konu edilen (IR no. 1367933) ve Almanya'da hâlihazirda marka olarak tescilli olan ünlü yesil kahve kupasi seklinin tescil istemi reddetmistir.

1023462a.jpg

Jacobs'un EUIPO nezdinde Avrupa Birligi ("AB") markasi olarak tescil edilmesi istemiyle yaptigi basvuru, marka inceleme uzmani tarafindan ilk asamada reddedilmistir. Uzman özetle:

  • Siluetin temel kahve kupasi seklinden ayrilmadigi ve ne "J" harfi seklindeki kulpun ne de zeytin yesili renginin ve kupanin seklinin bunu degistirdigi,
  • Kulpun "J" harfi seklinin belli belirsiz oldugu ve bu nedenle söz konusu basvuruya bir ayirt edicilik katmadigi ve "J" harfi seklinin siradan bir kahve kupasinin kulpunun seklinden ilgili basvuruya ayirt edicilik kazandiracak kadar farkli olmadigini,
  • Ilgili seklin Topluluk tasarimi2 (basvuru numarasi 001170781) olarak tescil edilmis olmasinin AB markasi olarak tescil edilmesi isteminin incelenmesinde dikkate alinmayacagi

degerlendirmelerinde bulunmustur.

Bunun üzerine basvurucu Jacobs, özellikle kahve kulpunun "J" harfi seklinde olusunun, üç boyutlu sekli diger benzerlerinden tamamen ayirdigi ve sekilde ilk dikkat çeken özellik oldugu, zeytin yesili rengin basvuru sahibinin markasinin temel unsurlarindan biri haline geldigi iddialari ile ret kararini Temyiz Kurulu'na tasimistir. Temyiz Kurulu'nun temel olarak üzerinde durdugu sorunlar, yorumlarimiz ile birlikte asagida sekil ve renk unsurlari kapsaminda iki baslik altinda incelenecektir.

I. Kahve Kupasinin Kulpunun Sekli

Üzerinde durulan temel sorularin ilki kahve kupasinin kulpunun "J" harfi seklinde olmasi ve bu unsurun ilgili marka basvurusunu diger benzerlerinden ayirip ayirmadigina iliskindir. EUIPO nezdinde bir arastirma yapildiginda;

  • Kulpu insan eline benzeyen
  • 1023462b.jpg3,
  • Kulpu "A" harfi seklinde olan
  • 1023462c.jpg4,
  • Yine bir kahve üreticisi olan Illy'e ait ve kulpu "o" seklinde olan
  • 1023462d.jpg5

üç boyutlu sekil markalarinin tescilli oldugu görülecektir.

Ilgili kararda EUIPO Temyiz Kurulu, basvuruya konu kahve kupasinin kulpunun "J" harfi seklinde olmasinin ilgili basvuruyu benzerlerine kiyasla ayirt edici kilmadigi ve "J" harfi seklinin siradan bir kahve kupasinin seklinden çok bir farkinin olmadigi üzerinde durmustur. Özellikle basvuru sahibi Jacobs'un aslinda "J" harfi seklinde olan kulpun ayirt edici oldugunu ispatlamaya yönelik olarak sunmus oldugu kahve kupasi görsellerini incelemis ve ilgili görsellerdeki bazi kupa kulplarinin da "J" harfine benzedigini belirtmistir. Kararda yer alan ve inceleme sirasinda isaretlenmis görsel (üç ayri kupanin kulplari "J" harfine benzer görülerek isaretlenmis), asagida dikkatinize sunulmustur:

1023462e.jpg

II. Kahve Kupasinin Rengi

Ilgili kararda üzerinde durulan bir diger sorun, Jacobs'un markasi ile özdeslestigini iddia ettigi zeytin yesili renginin, basvuruya konu kahve kupasina ayirt edici nitelik kazandirip kazandirmadigidir.

Temyiz Kurulu degerlendirmesinde, marka inceleme uzmaninin zeytin yesili renkle ilgili olarak rengin kahve kupalari için sira disi olmadigi ve tüketicilerin aninda ürünün kaynagini ayirt etmesini saglamadigi yönündeki degerlendirmelerini benimsemistir.

Konu kahve kupasinin renginin ayirt ediciligi oldugunda, Société des Produits Nestlé S.A. sirketinin "Nescafe" markasi ile bütünlesen ünlü kirmizi kahve kupasi akillara gelebilir. Belirtilmelidir ki, görselini sag tarafta görebileceginiz kirmizi kahve kupasi, EUIPO6 ve pek çok AB üye devletinin fikri mülkiyet ofisleri nezdinde tescillidir. Ayrica, ilgili kahve kupasi sekli Türkiye'de 2014 43176 ve 2004 09724 sayilari ile tescillidir.

1023462f.jpg

Jacobs, bu ve buna benzer pek çok kahve kupasinin ayirt edici bulunarak EUIPO nezdinde tescil edilmis olmasinin kendi basvurulari için emsal teskil etmesi gerektigi savunmasinda bulunmustur. Temyiz Kurulu, ilgili tescillerin bazilarinin eski tarihli oldugunu ve her ne kadar kararlarinda tutarli olmasi gerektigi dogruysa da, her zaman markalarin tescil edilebilirligi ile ilgili güncel gelismeler isiginda yeni yaklasimlar benimsenebilecegini savunmustur.

EUIPO, özellikle kelime veya çizim içermeyen yalin haldeki üç boyutlu sekillerin marka olarak tescili konusunda ayirt ediciligi basli basina bir ret nedeni olarak ele aldigi oldukça kati yaklasimini bu kararinda bir kez daha vurgulamistir.

Yine de üç boyutlu sekillerin EUIPO nezdinde AB markasi olarak tescil edilmesinin mümkün olmadigini söylemek dogru olmayacaktir. Yukarida da örnek olarak bahsettigimiz tesciller ele alindiginda, üç boyutlu sekillerin:

  • Önemli ölçüde ayirt edici nitelik tasimasi,
  • Uzun süreli ve yaygin kullanilan ve böylece piyasada ayirt edici hale geldigi açik sekilde ispat edilebilir olmasi

hallerinde, sekil markasi olarak tescillerinin mümkün oldugu söylenebilecektir.

Söz konusu Temyiz Kurulu kararin akabinde, Jacobs'un üç boyutlu kahve kupasi markasi reddedilmistir. Sonuç olarak, inceledigimiz söz konusu karar isiginda EUIPO'nun sekil markalarinin tescilinde aradigi, uzun süreli ve yaygin kullanim sonucu piyasada ayirt edici hale geldigi açik sekilde ispat edilebilir olma kriterini dar yorumladigi çikarimi yapilabilecektir.

Footnotes

1.https://euipo.europa.eu/copla/trademark/data/W01367933/download/CLW/APL/2019/EN/20190108_R1682_2018-2.pdf?app=caselaw&casenum=R1682/2018-2&trTypeDoc=NA

2. https://www.tmdn.org/tmview/#/dsview/detail/EM700000001170781-0001

3. https://www.tmdn.org/tmview/#/tmview/detail/EM500000010086072

4. https://www.tmdn.org/tmview/#/tmview/detail/EM500000002768216

5. https://www.tmdn.org/tmview/#/tmview/detail/EM500000015733471

6. https://www.tmdn.org/tmview/#/tmview/detail/EM500000002801702

First published by IPR Gezgini, in 02.11.2020

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.