Turkey: Limited Şirketin Uğradiği Zarardan Sorumluluk

Özet: Limited sirket, kurucularin, yöneticilerin, yönetim kurulu üyelerinin ve tasfiye memurlarinin kanundan dogan yükümlülüklerini ihlal etmeleri nedeniyle zarara ugrayabilir. Limited sirketin zarara ugramasi sonucunda sirket dogrudan zarara ugradigi gibi, sirket ortaklari ve alacaklilari da dolayli olarak zarara ugrarlar. Zarara ugrayan ortaklik veya kisiler zararin dogmasinda sorumlulugu olan kisilere basvurabilirler. Makalemizde Limited sirketin ugradigi zararlardan sorumluluk ve zarara ugrayanlarin basvurabilecekleri yollari inceleyecegiz.

Giris:

Limited sirketin kuruculari, ortaklari, yöneticileri ve tasfiye memurlari kanundan veya sirket sözlesmesinden dogan yükümlülüklerini ihlal ettikleri takdirde bundan dolayi sorumludurlar. Zarari doguran kisilerden zararin tazmini istenebilir. Zararin tazminini talep edebilecek kisiler bakimindan sirketin iflas durumunda olup olmadigi önem arz eder. Ayrica zararin tazmini bakimindan açilan davada zararin kime ödenecegi konusu da büyük önem tasir.

1. Sirket Yöneticilerinin, Kurucularinin ve Müdürlerinin Sorumlulugu

Türk Ticaret Kanunu'nun 644.maddesinin yapmis oldugu gönderme ile Anonim sirketlere iliskin sorumluluk hükümleri Limited sirketler hakkinda da uygulanir.

Kanunun 553.maddesine göre; Kurucular, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve tasfiye memurlari, kanundan ve esas sözlesmeden dogan yükümlülüklerini kusurlariyla ihlal ettikleri takdirde, hem sirkete hem pay sahiplerine hem de sirket alacaklilarina karsi verdikleri zarardan sorumludurlar.

Yönetici veya müdürlerin sorumlulugundan söz edebilmek için kusurun varligi sarttir. Yönetici veya müdürler sirkete zarar veren eylemlerini kanun hükümlerine ve sirket sözlesmesine aykirilik nedeniyle gerçeklestirmis olmalidirlar. Bir baska deyisle zarardan söz edebilmek için; hukuka aykiri davranis, zarar, kusur ve nedensellik bagi sarttir.

Madde hükmü hem dogrudan hem de dolayli zararin bulundugu hallerde uygulanir. Ayrica bu madde hükmünün uygulanabilmesi için sirketin iflas etmemis olmasi gerekmektedir.

Yöneticilerin veya müdürlerin sorumlulugu nedeniyle pay sahiplerinin zararlarinin giderilmesini istemeleri noktasinda dogrudan ve dolayli zararin irdelenmesinde fayda görüyoruz. Dogrudan zarar, yöneticilerin veya müdürlerin kusurlu davranislari nedeniyle sirketin ugramis oldugu zarardir. Dolayli zarar ise, sirketin ugramis oldugu zarardan sirket ortaklari ve alacaklilarinin ugramis oldugu zarar olarak ifade edilebilir. Doktrinde de dogrudan ve dolayli zarar ayrimi bu minvalde yapilmaktadir. Dolayli zararin söz konusu oldugu hallerde ortakligin malvarligi dogrudan zarara ugrar. Bu durumda ortaklarin katiliminin degeri azalir. Alacaklilarin da kendi alacaklari için basvurabilecekleri ortakligin malvarliginda azalma meydana gelir. Bunlar da ortaklarin ve alacaklilarin dolayli zararina neden olur.¹

2. Zararin Giderilmesini Isteme Hakkina Sahip Olan Kisiler

Zarar sonucu zararin giderilmesini isteme hakki asil olarak ortakliga aittir. Bunun yaninda yukarida belirttigimiz üzere, ortakligin yaninda dolayli olarak sirketin pay sahipleri ve alacaklilari da zarara ugrayabilirler. Nitekim Türk Ticaret Kanunu'nun 555 ve 553.maddesinden anlasilmasi gereken hususlar; sirketin zarara ugramasi nedeniyle hem pay sahipleri hem de sirket alacaklilari bu zararin giderilmesini isteme hakkina sahip oldugudur. Fakat sirket alacaklisina zararinin giderilmesi nedeniyle dava açabilme hakki ancak sirketin iflas etmis olmasi halinde taninmistir. Buna karsin pay sahipleri bakimindan böyle bir sart aranmamistir.

MADDE 555- (1) Sirketin ugradigi zararin tazminini, sirket ve her bir pay sahibi isteyebilir. Pay sahipleri tazminatin ancak sirkete ödenmesini isteyebilirler

Bu hakkin sirket pay sahipleri ve alacaklilarina taninmasi çok yerinde bir düzenleme olmustur. Doktrindeki görüste bu minvaldedir. Ortaklarin dolayli zarari ortakligin dogrudan zarari anlamina geleceginden, bu halde ortakligin da sorumluluk davasi açabileceginden kusku duymamak gerekir. Nitekim bu husus TTK 555/1'de ortaklik bakimindan açiklikla belirtilmistir.²

Sirketin iflas etmis olmasi halinde dahi sirket pay sahipleri ve alacaklilarinin tazminatin ödenmesini isteme haklari mevcuttur. Fakat iflas halinde sirketin pay sahipleri ve alacaklilarinin zararin giderilmesi istemleri önce iflas idaresince ileri sürülür. Kanun ilk etapta bu hakki dogrudan ileri sürme hakkini iflas idaresine tanimistir. Iflas idaresinin sirketin ugramis oldugu zarar nedeniyle dava açmamasi halinde pay sahibi veya sirket alacaklisi bu davayi açabilir.

Yasa ve ana sözlesmenin kendilerine yükledigi görevleri geregi gibi yerine getirmeyen sirket yöneticileri bu yüzden olusan zararlar nedeniyle ortakliga, ortaklara ve ortaklik alacaklilarina karsi sorumludur. Yönetici aleyhine açilacak sorumluluk davasinda asil dava hakki ortakliga aittir. Ancak, zarar gören ortaklarin da yöneticiler aleyhine dava açma hakki bulunmaktadir. Yöneticinin ortakligin mal varligini azaltan veya kötülestiren yasa ve ana sözlesme hükümlerine aykiri davranislari, ortaklar ve alacaklilarin da dolayli zarar görmesine yol açar. Zira, bu tür tasarruflar paylari oraninda ortaklari etkiler. Baska bir anlatimla, ortakligin dogrudan dogruya zarar görmesi, ortaklarin dolayli zarari olarak sonuç dogurur (Yargitay 11. HD. 2014/18180 E, 2015/2931 K.)

3. Zarar Nedeniyle Yargilama Süreci

Limited sirketin zarara ugramasi nedeniyle zararin tazminini ortakligin ve pay sahiplerinin isteyebilecegini, bunun yani sira sirketin iflas etmesi halinde sirket alacaklilarinin da bu davayi açma hakki oldugunu belirtmistik.

TTK 555/1 c.2 geregi; pay sahipleri zararin ancak sirkete ödenmesini isteyebilirler. Dolayisiyla pay sahibinin zararin dogrudan kendisine ödenmesini isteme hakki yoktur. Bu minvalde zararin dogrudan sirkete ödenmesinin istenmesi bir dava sartidir.

Sirket müdürünün eylemleri nedeniyle ugranilan zarar, sirket açisindan dogrudan, davaci ortak açisindan ise dolayli zarar olup, dava tarihinde yürürlükte olan 6102 sayili TTK'nin 555. (6762 sayili TTK'nin 309.) maddesi hükmü geregince hükmedilecek tazminatin sirkete verilmesinin talep edilmesi gerektiginden, davacinin kendisine verilmesini talep etmesi dogru olmayip, davanin salt bu nedenle reddedilmesi gerekir. (Yargitay 11. HD. 2014/11886 E, 2015/536 K.)

Sonuç: Limited sirketi kanundan veya sirket sözlesmesinden dogan yükümlülükleri kusurlariyla ihlal ederek zarar ugratan kisilerin sirket pay sahiplerine ve alacaklilarina karsi sorumluluklari mevcuttur. Zarara sebebiyet veren kisiler, sirket yöneticileri, müdürleri, kuruculari veya tasfiye memurlari olabilir. Zarar halinde pay sahibi ve sirket alacaklilarina zararin tazminini isteme hakki taninmistir. Sirket alacaklilarina taninan zarar nedeniyle dava açma hakki yalnizca sirketin iflas etmis oldugu halde sinirlandirilmistir. Iflas halinde ise bu istemin önce iflas idaresince yapilacagi belirlenmistir. Ayrica tazmini gereken zararin ancak sirkete ödenmesinin istenebilecegi gerekmektedir.

Footnotes