7257 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ("Kanun"), 25 Kasım 2020 tarihinde TBMM Genel Kurulu'nda kabul edilmiş; 2 Aralık 2020 tarih ve 31322 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanunla birçok kanunda düzenlemeler yapıldığı gibi, 14 Mart 2013 tarih ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'na da yeni hükümler getirilmiştir.

Kanun Koyucu, 6446 Sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'na getirilen değişikliklerle; mevcut düzenlemelerin ekonomik ve teknolojik gelişmelere uyum sağlamasını ve piyasa düzenlemelerinin yeni koşullara adapte olmasını amaçlamaktadır. Ayrıca değişikliğe uğrayan düzenlemelerin kısa dönemli olduğu ve etki analizlerinin mevcut bulunmadığı, bu sebeple düzenlemeye ihtiyaç duyulduğu da ilgili değişikliklere gerekçe oluşturmuştur. Söz konusu değişikliklerle, regülasyon sistemine ilişkin daha liberal bir anlayışın benimsendiği ve bürokratik süreçlerin kolaylaştırılmaya çalışıldığı söylenebilecektir.

Bu çalışmada, 6446 Sayılı Kanun kapsamında söz konusu yeni hükümler incelenecektir. İnceleme yapılırken değişikliğe uğrayan hükümlerin değişiklik öncesi hali ("Eski") ile mevcut haline ("Yeni") yer verilecek; söz konusu yeni hükümlere ilişkin değerlendirmeler yapılarak değişikliklerin daha iyi anlaşılması sağlanacaktır.

A. Kanun'un 31 inci maddesinde yapılan düzenlemeyle;

6446 Sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (tt) bendi değiştirilmiştir. Söz konusu hükmün eski ve yeni halleri aşağıdaki gibidir:

Eski: "tt) Dağıtım şebekesi: Tüketicilerin iç tesisatını dağıtım sistemine bağlamak üzere tesis edilen bağlantı hatları hariç dağıtım tesisini,"

Yeni: "tt) Dağıtım şebekesi: Tüketicilerin iç tesisatını ve üreticilerin şalt sahasını dağıtım sistemine bağlamak üzere tesis edilen bağlantı hatları hariç dağıtım tesisini,"

Değerlendirme: Şalt sahası, transformatörler kullanılarak gerilimin yüksek formdan alçak veya ters forma dönüştürüldüğü elektrik üretim, iletim ve dağıtım sisteminin bir alt istasyonudur. Yukarıda yer verilen değişiklikle, üreticilerin şalt sahasını dağıtım sistemine bağlamak üzere tesis edilen bağlantı hatları; dağıtım şebekesi kapsamından çıkarılmıştır. Bu hususla ilgili olarak değişiklik gerekçesinde; maliyetlerin tarifeye etkisinin kaldırılması amacıyla, üreticilerin şalt sahasını dağıtım sistemine bağlamak üzere münferiden üreticiler için tesis edilen bağlantı hatlarının, dağıtım şebekesi tanımından hariç tutulmasının öngörüldüğü belirtilmiştir.

B. Kanun'un 32 nci maddesinde yapılan düzenlemeyle;

6446 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin üçüncü fıkrasının (a) bendi değiştirilmiş ve (b) bendi yürürlükten kaldırılmıştır. Söz konusu hükümlerin eski ve yeni halleri aşağıdaki gibidir:

Eski: "a) Halka açık şirketlerde yüzde beş, diğerlerinde yüzde on ve üzerindeki sermaye payı değişiklikleri

b) Kontrol değişikliği sonucunu doğuracak her türlü işlem"

Yeni: "a) Tarifesi düzenlemeye tabi olan tüzel kişiler için; halka açık şirketlerde yüzde beş, diğerlerinde yüzde on ve üzerindeki sermaye payı değişiklikleri ile kontrol değişikliği sonucunu doğuracak her türlü işlem

b) Kontrol değişikliği sonucunu doğuracak her türlü işlem"

Değerlendirme: 6446 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinin birinci fıkrasında yer aldığı üzere "Piyasada faaliyet gösteren tüzel kişilerin aşağıda belirtilen işlemleri Kurul iznine tabidir. Kurul izni alınmasına dair usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir". Yukarıda yer verilen değişiklikle (a) ve (b) bentlerindeki hükümler tek bir bentte toplanmış, ayrıca söz konusu hükmün yeni haline; "Tarifesi düzenlemeye tabi olan tüzel kişiler için" ifadesi eklenmiştir. Tarife, 6446 sayılı Kanun'un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ff) bendinde "elektrik enerjisinin ve/veya kapasitenin iletimi, dağıtımı ve satışı ile bunlara dair hizmetlere ilişkin fiyat, hüküm ve şartları içeren düzenlemeler" olarak tanımlanmıştır. Düzenlemeye tabi tarifeler Kanun'un 17 nci maddesinde bağlantı, iletim, toptan satış (EÜAŞ), dağıtım, perakende satış, piyasa işletim ve son kaynak tedarik tarifesi olarak belirlenmiştir. Buna göre tarifesi düzenlemeye tabi lisans sahipleri ise TEİAŞ, EPİAŞ, EÜAŞ (mülga TETAŞ'ın toptan satış tarifeleri), bölgesel dağıtım ve görevli tedarik şirketleri olarak sayılabilir. Söz konusu değişiklikle tarifesi düzenlemeye tabi olanlar hariç diğer lisans sahiplerinin ortaklık yapısı değişiklikleri için onay verilmesi gibi ilave bürokratik iş ve işlemlerin yapılmaması ve işleyişin kolaylaştırılması amaçlanmaktadır. Öte yandan, değişiklik gerekçesinde; rekabetin tesisi ve tekelleşmenin önlenmesi amacıyla EPDK tarafından önlisans ve lisans sahiplerinin ortaklık yapılarının takip edilmesine ve gerekli tedbirlerin alınmasına devam edileceği belirtilmiştir.

C. Kanun'un 33 üncü maddesinde yapılan düzenlemeyle;

6446 sayılı Kanunun 8 inci maddesinin ikinci fıkrasına (ç) bendinden sonra gelmek üzere (d) bendi eklenmiş ve sonraki bentler buna göre teselsül ettirilmiş; beşinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan "tesislerinin sisteme" ibaresi "tesislerinin iletim sistemine" şeklinde değiştirilmiş, ikinci cümlesine "çerçevesinde" ibaresinden sonra gelmek üzere "iletim sistem kullanım bedelinden mahsup edilmek suretiyle" ibaresi eklenmiş ve üçüncü cümlesinde yer alan "on" ibaresi "beş" şeklinde değiştirilmiştir.

Eski:

  • 8 inci maddenin ikinci fıkrasında yer alan ve teselsüle uğrayan bentler:

"d) İletim sisteminde ikame ve kapasite artırımı yapmak.

e) Bakanlığın kararı doğrultusunda uluslararası enterkonneksiyon çalışmalarını yapmak, iletim sistemine bağlı veya bağlanacak olan serbest tüketiciler dâhil tüm sistem kullanıcılarına şebeke işleyişine ilişkin mevzuat hükümleri doğrultusunda eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin iletim ve bağlantı hizmeti sunmak."

Yeni:

  • 8 inci maddenin ikinci fıkrasında yer alan, teselsüle uğrayan bentler ve eklenen (d) bendi:

"d) İletim sisteminin normal işletme koşulları içerisinde işletilmesi ile işletme güvenliği ve bütünlüğü üzerinde risk oluşturan durumlara ilişkin olarak bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarında düzenlenen sistem kullanım ihlallerinin takibini yapmak, ihlal durumu tespit edilen tüzel kişilere sistem kullanım anlaşmasında düzenlenen cezai şartları ve diğer yaptırımları uygulamak.

e) İletim sisteminde ikame ve kapasite artırımı yapmak.

f) Bakanlığın kararı doğrultusunda uluslararası enterkonneksiyon çalışmalarını yapmak, iletim sistemine bağlı veya bağlanacak olan serbest tüketiciler dâhil tüm sistem kullanıcılarına şebeke işleyişine ilişkin mevzuat hükümleri doğrultusunda eşit taraflar arasında ayrım gözetmeksizin iletim ve bağlantı hizmeti sunmak."

Değerlendirme: 6446 sayılı Kanun'un iletim faaliyeti başlıklı 8 inci maddesinin ilk fıkrasında; elektrik enerjisi iletim faaliyeti, lisansı kapsamında münhasıran TEİAŞ tarafından yürütüldüğü, iletim faaliyetiyle birlikte yürütülmesi verimlilik artışı sağlayacak nitelikteki piyasa dışı bir faaliyetin yürütülmesinin EPDK'nin iznine tabi olduğu ve sair hükümler düzenlenmiştir. İlgili maddenin ikinci fıkrasında ise TEİAŞ'ın görev ve yükümlülükleri belirlenmiştir. Yukarıda yer verilen yeni (d) bendiyle TEİAŞ'a; sayılan hallere ilişkin ihlallerin takibini yapmak, ihlal tespiti halinde cezai şartlar ve diğer yaptırımları uygulama yükümlülük, yetki ve görevi verilerek, aslında fiili uygulamaya Kanuni dayanak oluşturulmuştur. Yukarıda yer verilen değişikliğin amaçları arasında; iletim sistem işletmecisi olan ve 6446 sayılı Kanunla Türkiye enterkonnekte elektrik şebekesinin güvenli işletilmesi, bütünlüğünün sağlanması ve dolayısıyla elektrik iletim sistemi güvenilirliğinin sağlanması ve korunmasından sorumlu olan TEİAŞ'ın 6446 sayılı Kanun ile kendisine verilen görev ve sorumlulukları yerine getirebilmesi için, ayrıca iletim sistemi işletme güvenliği üzerinde risk oluşturan kullanıcıların iletim sisteminin kullanımına ilişkin teknik koşul ve kurallara uymayan keyfi kullanım durumlarının ve Sistem Kullanım Anlaşmalarında düzenlenen kullanım ihlallerinin önlenmesi/sona erdirilmesi için gerekli caydırıcılık unsurunun sağlanabilmesi sayılmıştır.

Eski:

  • 8 inci maddenin beşinci fıkrası:

"(5) Üretim ve tüketim tesislerinin sisteme bağlantısı için yeni iletim tesisi ve bu tesisin sisteme bağlanabilmesi için yeni iletim hatlarının yapılmasının gerekli olduğu hâllerde; bu tesislerin yapımı için TEİAŞ'ın yeterli finansmanının olmaması veya zamanında yatırım planlaması yapılamaması durumlarında, söz konusu yatırımlar, bu tesise bağlantı talebinde bulunan tüzel kişi veya kişilerce müştereken yapılabilir veya finanse edilebilir. Yapılan yatırımın tutarı ilgili tüzel kişi veya kişiler ile TEİAŞ arasında yapılacak bir tesis sözleşmesi ile bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları çerçevesinde geri ödenir. Geri ödeme süresi üretim ve tüketim tesisleri için en fazla on yıldır. Bu konuya ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir."

Yeni:

  • 8 inci maddenin beşinci fıkrası:

"(5) Üretim ve tüketim tesislerinin iletim sistemine bağlantısı için yeni iletim tesisi ve bu tesisin sisteme bağlanabilmesi için yeni iletim hatlarının yapılmasının gerekli olduğu hâllerde; bu tesislerin yapımı için TEİAŞ'ın yeterli finansmanının olmaması veya zamanında yatırım planlaması yapılamaması durumlarında, söz konusu yatırımlar, bu tesise bağlantı talebinde bulunan tüzel kişi veya kişilerce müştereken yapılabilir veya finanse edilebilir. Yapılan yatırımın tutarı ilgili tüzel kişi veya kişiler ile TEİAŞ arasında yapılacak bir tesis sözleşmesi ile bağlantı ve sistem kullanım anlaşmaları çerçevesinde iletim sistem kullanım bedelinden mahsup edilmek suretiyle geri ödenir. Geri ödeme süresi üretim ve tüketim tesisleri için en fazla beş yıldır. Bu konuya ilişkin usul ve esaslar Kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir."

Değerlendirme: 8 inci maddenin beşinci fıkrasında yapılan düzenlemeyle ilk cümledeki "sisteme" ifadesi, iletim sistemine dönüştürülmüş ve bu yolla dağıtım sistemine yapılan bağlantıların işbu hüküm kapsamında işlem görmeyeceğine açıklık getirilmesi amaçlanmıştır.

İkinci olarak yapılan değişiklik ise yapılan yatırım tutarının geri ödenmesi ile ilgilidir. Hükmün eski halinde yapılan yatırım tutarının geri ödeneceği hükmü sabitken, yeni hükümde yatırım tutarının, iletim sistem kullanım bedelinden mahsup edilmek suretiyle geri ödeneceği ifadesi yer almaktadır. Mahsup yoluyla; geri ödenecek yatırım tutarı bedelinden, iletim sistem kullanım bedeli düşülecek; bedel düşüldükten sonra ortaya çıkan tutar geri ödenecektir. Mahsuplaşma uygulaması aslında EPDK'nın 30/7/2016 tarihli ve 29786 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yönetmelik ile Elektrik Piyasası Bağlantı Ve Sistem Kullanım Yönetmeliğinin 20 nci maddesinin dördüncü fıkrasında yaptığı değişiklikle halihazırda uygulanmakta olup burada da uygulamaya Kanuni dayanak oluşturulmuştur.

İlgili hükümde yapılan son değişiklik ise geri ödeme süresinin beş yıla düşürülmüş olmasıdır. Yapılan değişiklik ile yapılacak olan mahsuplaşmanın hangi bedel üzerinden yapılacağının netleştirilmesi ve geri ödeme maksimum süresinin on yıldan beş yıla indirilmesi amaçlandığı gerekçede de belirtilmiştir. Bu kapsamda mahsup süresinin beş yıla indirilmesi, olumlu karşılanmıştır.

D. Kanun'un 34 üncü maddesinde yapılan düzenlemeyle;

6446 sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin on ikinci fıkrası yürürlükten kaldırılmış ve maddeye on beşinci fıkra eklenmiştir.

Eski:

"(12) Dağıtım şirketi, dağıtım faaliyetlerinde kullanılmak üzere, sorumlu olduğu dağıtım bölgesinde, Kurulca onaylanan yatırım planında ayrıca belirtilmesi ve TEİAŞ'ın uygun görüşünün alınması kaydıyla 154 kV gerilim seviyesinde tesis kurabilir."

Yeni:

"(12) Dağıtım şirketi, dağıtım faaliyetlerinde kullanılmak üzere, sorumlu olduğu dağıtım bölgesinde, Kurulca onaylanan yatırım planında ayrıca belirtilmesi ve TEİAŞ'ın uygun görüşünün alınması kaydıyla 154 kV gerilim seviyesinde tesis kurabilir.

...

(15) 4628 sayılı Kanunun mülga geçici 14 üncü maddesi kapsamında bağlantı görüşü oluşturularak tesis edilmiş ve/veya edilecek enerji nakil hatları ile ilgili olarak, önlisans veya lisans sahibi tüzel kişiler tarafından Kuruma başvuruda bulunularak, dağıtım sisteminden bağlantı talep edilmesi halinde, bağlantı talebi meri mevzuat kapsamında değerlendirilir. Bu kapsamda TEİAŞ ile yapılan bağlantı anlaşması sonlandırılmak suretiyle dağıtım şirketiyle bağlantı anlaşması düzenlenir. TEİAŞ ile yapılan bağlantı anlaşması uyarınca tesis edilmiş olan enerji nakil hatları ile diğer şebeke unsurları, işletme ve bakım hizmetleri karşılığında, ilgisine göre ilgili dağıtım şirketi veya TEİAŞ tarafından iz bedelle devralınır."

Değerlendirme: 6446 sayılı Kanun'un 9 uncu maddesi dağıtım faaliyetini düzenlemektedir. Söz konusu maddede yapılan değişikliklerle birtakım yeni düzenlemeler söz konusu olmuştur. Bunlardan ilki; dağıtım şirketinin dağıtım faaliyetlerinde kullanılmak üzere, sorumlu olduğu dağıtım bölgesinde Kurulca onaylanan yatırım planında ayrıca belirtilmesi ve TEİAŞ'ın uygun görüşünün alınması kaydıyla 154 kV gerilim seviyesinde tesis kurabileceğine ilişkin hüküm, 7257 sayılı Kanunla ilga edilmiştir. İlga gerekçesi olarak da; 6446 sayılı Kanunda düzenlenen "dağıtım" tanımına göre dağıtım gerilim seviyesi 36 kV ve altı, "iletim" tanımına göre iletim gerilim seviyesi ise 36 kV üzeri olduğu, 9 uncu maddenin on ikinci fıkrası ile elektrik dağıtım şirketlerine 154 kV gerilim seviyesinde yani iletim gerilim seviyesinde iletim tesisi kurma yetkisi verildiği, Kanunun iletim ve dağıtım faaliyetlerine ilişkin çizdiği sınırlar (mülkiyet, gerilim seviyesi, işletme güvenliği vb.) dikkate alındığında, fiili uygulaması bulunmayan 9 uncu maddenin on ikinci fıkrasının yürürlükten kaldırılmasının amaçlanması olarak ifade edilmiştir.

Diğer bir düzenleme ise ilgili maddeye on beşinci fıkranın eklenmesidir. On beşinci fıkrada getirilen düzenlemeyle; 4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun'un mülga Geçici 14 üncü maddesi kapsamında bağlantı görüşü oluşturularak tesis edilmiş ve/veya edilecek enerji nakil hatları ile ilgili, önlisans veya lisans sahibi tüzel kişiler tarafından EDPK'ya başvuruda bulunularak, dağıtım sisteminden bağlantı talep edilmesi halinde, bağlantı talebi yürürlükte olan mevzuat kapsamında değerlendirilecektir. Bu kapsamda; TEİAŞ ile yapılan bağlantı anlaşmasının sonlandırılması suretiyle dağıtım şirketiyle bağlantı anlaşmasının düzenleneceği, TEİAŞ ile yapılan bağlantı anlaşması uyarınca tesis edilmiş olan enerji nakil hatları ile diğer şebeke unsurları, işletme ve bakım hizmetleri karşılığında, ilgisine göre ilgili dağıtım şirketi veya TEİAŞ tarafından iz bedelle devralınacağı hükümlerine on beşinci fıkrada yer verilmiştir.

İlgili hükmün sonunda belirtilen iz bedel, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinde; ekonomik ömrünü tamamladığı halde fiilen kullanılmasına devam edilen iktisadi kıymetler ile gerçek değeri tespit edilemeyen veya edilmesi uygun görülmeyen ancak, hesaplarda izlenmesi gereken iktisadi kıymetlerin muhasebeleştirilmesinde kullanılan ve muhasebe kayıtlarında yer verilen en düşük tutar olarak ifade edilmiştir. İz bedelin 6446 sayılı Kanun bağlamında, gerçek değeri tespit edilemeyen ve hesaplarda izlenmesi gereken iktisadi kıymetlerin muhasebeleştirilmesi tanımından hareketle anlaşılması yerinde olacaktır.

Yeni eklenen on beşinci fıkran "9/7/2008 tarihli ve 5784 sayılı Kanunla 4628 sayılı Kanuna eklenen mülga Geçici 14 üncü maddenin (b) bendi hükmü çerçevesinde TEİAŞ ile imzalanmış olan 136 adet bağlantı anlaşması yürürlükte bulunmaktadır. Bu anlaşmalara konu olan tesislerin gerilim seviyesi dağıtım tesisi gerilim seviyesinde olup, bağlantı noktası itibarıyla TEİAŞ trafo merkezlerinin orta gerilim kısmındadır. Teknik ve ekonomik yönden işletme zorluğu gerekçesiyle üreticiler tarafından ilgili dağıtım şirketiyle anlaşma imzalama taleplerinin karşılanabilmesini ve mevcut uygulamaya uygunluğun temin edilmesi amacıyla, mevcut tesisler için ilave bir yük getirmeden işletme ve bakım karşılığı dağıtım şirketine devri ile bağlantı düzenlemelerine uyum sağlanabilmesi ve daha henüz tesis edilmemiş hatlar için ise yürürlükte olan mevzuata göre işlemlerin yürütülmesi öngörülmektedir." şeklinde gerekçelendirilmiştir.

Click here to continue reading ...

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.