Yeni tip Korona virüs COVID-19, 2019 yılının Aralık ayında Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıktığından beri kontrolsüz bir şekilde ve büyük bir hızla dünyanın birçok ülkesine yayıldı. Bu olağandışı yayılımın akabinde Dünya Sağlık örgütü tarafından 11 Mart 2020 tarihli karar ile salgının "pandemi" olarak nitelendirildiği açıklandı, küresel risk seviyesi "yüksek"ten, "çok yüksek" seviyesine çıkarıldı ve "Uluslararası Kamu Sağlığı Acil Durumu" ilan edildi.
Salgın her sektörü etkilediği gibi, denizcilik sektörünü de derinden etkiledi ve deyim yerindeyse hazırlıksız yakaladı. Birçok ülke, limanlarını geçici bir süre olsa da kapatmak veya limanlarına yaklaşan turist ve yük gemilerine karşın eşi görülmemiş önlemler almak zorunda kaldı. Bu önlemler dahilinde birçok turist gemisinin limanlara girişine izin verilmedi ve yolcuları derhal karantina altına alındı.1
Dünya konteyner taşımacılığının liderleri olan MSC, Maersk, CMA-CGM gibi büyük şirketler, dünya deniz ticaretinin en büyük aktörlerinden olan Çin'e seferlerini azalttıkları gibi, yalnızca Maersk, Asya ülkelerine yapılacak ve Asya kaynaklı 50'den fazla seferini iptal etmek zorunda kaldı2 ve 14 Nisan'a kadar gemilerde tüm mürettebat değişimlerini durdurdu.3 Ayrıca, 3 Mart tarihinde Uluslararası Deniz Ticareti Odası (ICS) gemi ile seyahat edenlerin sağlığının korunması konusunda gemi operatörlerine yönelik tavsiyeler içeren bir el kitabı yayınladı.
Ülkemizde denizcilik faaliyetleri kapsamında Kovid-19'a karşı alınan önlemler ise 14 Mart 2020 tarihinde Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Cahit Turan tarafından açıklandı. Bakan'ın açıkladığı önlemler arasında;
- Türkiye limanlarına giriş yapacak Türk ve yabancı bayraklı gemilerin uğradığı son on limanın bilgileri alınarak, son on liman arasında Çin, İran, İtalya, Almanya, İsveç, Hollanda, Fransa, İspanya, Danimarka, Norveç, Belçika, Tayland, Japonya, Güney Kore, Hong Kong ve Singapur olması yahut anılı ülke vatandaşlarının son on dört gün içerisinde gemiye katılımı söz konusu ise gemilerin liman demir sahasında Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü tarafından denetlenmesi ve ilgili Sahil Sıhhiye tarafından geminin Türkiye'ye girişine bir engel olmadığını gösterir belge düzenlenene dek hiçbir temasa müsaade edilmemesi,
- Gemilerin Türkiye limanlarına gelmeden yirmi dört saat önce yapmaları gereken gemi geliş bildirimlerinin, kırk sekiz saat önceden yapılmasının zorunlu tutulması
sayılabilir.
14 Mart'ta Bakan Turan tarafından duyurulan önlemleri, 17 Mart'ta Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Denizcilik Genel Müdürlüğü tarafından liman başkanlıkları ve gemiadamları komisyonuna iletilen "Gemiadamları İşlemleri ve Korona Virüs (COVID-19) Tedbirleri" başlıklı yazıda iletilen önlemler izledi. Yeni önlemlere göre,
- her türlü gemiadamı işlemi ile ilgili liman başkanlıklarına şahsen yapılacak başvurular sadece Cuma günleri kabul edilecek ve haftanın diğer günlerinde başvurular Gemiadamları Elektronik Başvuru Sistemi aracılığı ile alınacak.
- Ayrıca, sınavlar için randevu almak isteyen gemiadamlarının son on dört günde yurtdışından geldiklerinin tespit edilmesi halinde kendilerine sınav randevusu verilmeyecek ve daha önce sınav randevusu almış olan gemiadamlarından son on dört gün içerisinde yurt dışından geldiği tespit edilenler, sınav hakları saklı kalmak kaydıyla sınavlara alınmayacaklar.
- Buna ek olarak, gemiadamlığı sınavları için belirlenen salon kapasiteleri de yeni önlemler kapsamında yarı yarıya azaltıldı ve amatör denizci belgesi ile kısa mesafe telsiz operatörü yeterlik eğitimleri ve sınavları bir sonraki talimata kadar askıya alındı.
Yeni önlemlerden en çok göze çarpanlardan biri ise gemiadamı yeterlilik belgeleri, gemiadamı cüzdanları ve STCW belgelerinin süresi halihazırda gemide çalışırken biten Türk gemiadamlarına ilişkindir. Bu kişilerden virüs tedbirleri nedeni ile ülkemize dönüş yapamayanların belgelerinin süresi; geminin Türk veya yabancı bayraklı olduğuna bakılmaksızın, geminin sahibi veya işletmecisi tarafından liman başkanlıklarına çalışma sözleşmesinin bir örneğini de içeren bir dilekçe ile başvurulması halinde, bitim tarihlerinden itibaren üç ay süre ile uzatılacak ve bu uzatma işlemine ilişkin bir belge ilgililerine verilecektir.
Yeni Korona virüsün şimdiden global ekonomiyi ve ticareti olumsuz yönde etkilediği, hatta sebep olacağı resesyon ile yeni bir global ekonomik krizin kapısını araladığını belirten ekonomistlerin görüşlerinden elbette denizcilik sektörü de kendisine pay çıkartmalı ve gereken önlemleri almalıdır. Salgının kaynağı olarak gösterilen Çin'in dünya deniz ticaretinin %40'ından fazlasını karşıladığı ve dünyadaki 10 büyük konteyner limanının 7'sinin Çin'de olduğu düşünüldüğünde, denizcilik sektörünü pek de iyimser günlerin beklemediği söylenebilir. Ancak, Korona virüsün gerek ülkemiz gerek global deniz ticaretine olan etkilerinin boyutlarının tam olarak anlaşılabilmesi açısından önümüzdeki dönem oldukça belirleyici olacaktır.
Footnotes
1. "Multiple cruise ships are left stranded as coronavirus cases increase" – https://edition.cnn.com/travel/article/cruise-ships-stranded-coronavirus-trnd/index.html
2. "Maersk operates massive container ships. It's canceled 50 sailings over coronavirus" – https://edition.cnn.com/2020/02/20/business/maersk-earnings-coronavirus/index.html
3. "Maersk cancels all crew changes for a month"- https://shippingwatch.com/secure/carriers/Container/article12015213.ece
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
