25 Subat 2020 tarihinde Bakü'de imzalanan "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti Arasinda Tercihli Ticaret Anlasmasi", Azerbaycan Cumhuriyeti Parlamentosunun (Milli Meclis) 31.05.2020 tarihli toplantisinda onaylanmistir. Yine, Türkiye-Azerbaycan Arasinda Tercihli Ticaret Anlasmasi'na dair kanun teklifi 22.12.2020 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda kabul edilmistir. Bunu müteakiben Anlasma, 18.01.2021 tarihli Cumhurbaskani Karariyla onaylanarak, 19.01.2021 tarihli 31369 Resmi Gazete'de Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti Arasinda Tercihli Ticaret Anlasmasinin Onaylanmasi Hakkinda Karar (Karar Sayisi: 3429) yayimlanmistir.

Isbu Tercihli Ticaret Anlasmasi ("TTA"), Türkiye ve Azerbaycan arasinda tercihli tarifeye konu olacak, her iki ülke arasinda 15 ürün grubu için kota ve gümrük vergilerinin sifirlanmasina yönelik önemli hükümler içermektedir.

Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakani Ruhsar Pekcan, ticari iliskilerin gelistirilmesi için Azerbaycan ile imzaladiklari Tercihli Ticaret Anlasmasi'nin (TTA) 1 Mart 2021 itibariyla yürürlüge girecegini belirtmistir.

Pekcan, isbu TTA ile esas hedefin serbest ticaret anlasmasina evrilmesi ve 15 milyar dolarlik ticaret hacmine ulasmak oldugunu su sözleri ile bildirmistir; "Bu bizim için bir baslangiç, bir ilk adim. Tercihli Ticaret Anlasmasi'nin kapsaminin genisletilmesi üzerine çalismalarimiza basladik. Hedefimiz, TTA' nin kapsaminin daha da genisletilmesi ve Serbest Ticaret Anlasmasi'na evrilmesi ve Cumhurbaskanlarimizin belirledigi 15 milyar dolarlik ticaret hacmine ulasmak."

Azerbaycan'in 30 Yillik Isgalden Kurtulmasi ve Zaferin Etkileri:

Tüm dünyayi ekonomik ve toplumsal olarak etkisi altina alan korona virüs (Kovid-19) salgininin olumsuz etkileri ile mücadele ettigimiz bu dönemde, Yukari Karabag'in 30 yildir süregelen isgalden kurtarilmasi, bölgenin ticari ve lojistik yapisinin degisecegi yeni bir dönemin baslangici olarak degerlendirilmektedir.

Pekcan, Azerbaycan'in Yukari Karabag'daki zaferi ile Nahçivan üzerinden Azerbaycan'a bir hat açildigini ifade ederek, sunlari söylemistir:

"Bu koridor bizim için çok önemli. Amacimiz hem Bakü-Tiflis-Kars demir yolu üzerinden hem de bu güzergâh üzerinden Bakü'nün bir lojistik merkez olmasi. Buranin Türkmenistan'in sinirlari açmasindan sonra da tercih edilir bir güzergâh haline gelmesi için ne gerekiyorsa teknik anlamda yapmaya devam edecegiz. Azerbaycan tarafindan çifte vergilendirmenin önlenmesiyle ilgili anlasma taslagi bize ulasti. Hazine ve Maliye Bakanligimiz bu konudaki çalismalarini sürdürüyor."

Öte yandan Türkiye yüklenici firmalarinin Azerbaycan'da bugüne kadar 15 milyar dolar degerinde 436 proje üstlendiklerine dikkati çeken Pekcan, söyle devam etmistir:

"Yukari Karabag'in yeniden yapilandirilmasi çerçevesinde Azerbaycanli is insanlarimizla Türk müteahhitlik ve müsavirlik firmalarimiz is birligi ve tecrübe paylasimi yapmaya hazirlar. Bugüne kadar ortaya koyduklari basarili çalismalarini burada gerçeklestirilecek altyapi, üstyapi projelerinde de kullanacaklar. Basta Susa bölgesi olmak üzere altyapi, üstyapi ihtiyaçlarinin karsilanmasi, bölge halkinin yasam standardinin yükseltilmesi sadece Azerbaycan'in degil hepimizin görevi."

Pekcan, ticarette kazan-kazan ilkesini belirleyeceklerini dile getirerek, Türkiye Azerbaycan iliskilerinin istenilen seviyeye tasinmasi için elbirligi ile çalismaya devam edeceklerini belirtmistir.

TTA Uyarinca Önemli Gelismeler:

15 Ürün Grubu için Kota ve Gümrük Vergilerinin Sifirlanmasi:

T.C. tarafindan tercihli ticaret rejimi uygulanacak Azerbaycan Cumhuriyeti Menseli mallarin listesi, temel gümrük vergi oranlari ve indirim oranlari, yillik tarihe kontenjani miktarlari, 15 ürün kategorisi için belirlenmistir. Benzer dogrultuda, Azerbaycan Cumhuriyeti tarafindan tercihli ticaret rejimi uygulanacak Türkiye Cumhuriyeti menseli mallarin listesi, temel gümrük vergisi oranlari ve indirim oranlari, yillik tarife kontenjani miktarlari ile 15 ürün kategorisi için belirlenmis bulunmaktadir.

Damping, Sübvansiyon:

Taraflar, isbu anlasma isiginda, damping ya da sübvansiyon nedeniyle ortaya çikan zararlarin telafi edilmesi için milli mevzuatlari ile uyumlu olarak damping ve telafi edici tedbirler uygulama hakkini haiz olacaklardir. Bu noktada, karsilikli bildirim yükümlülükleri, öngörülen süre kisitlamalari ayrica düzenleme alani bulmustur.

Korunma Önlemleri:

Akit taraflari, söz konusu kota ve vergi indirimleri ve sifirlandirmasi kapsaminda ithal edilen ürünlerin, yerli sanayiye zarar vermesi tehdidine mahal vermesi yahut ciddi bir zarara sebebiyet vermesi halinde, anlasma ile mutabik kalinan kurallar çerçevesinde ikili korunma tedbiri almakta serbest olacaklardir. Belirtmek gerekir ki, söz konusu düzenleme her iki ülke için önemli bir güvence saglamaktadir. Zira, ek olarak, ikili koruma önlemlerinin uygulanabilmesi adina yetkili makamlarca bir sorusturma yürütülmesi aranmaktadir.

Teknik düzenleme ve Standartlar:

Her iki ülke de, teknik düzenleme ve standartlar hususlarinda, ticareti engelleyici ve/veya yerli üretimi korumak için engel teskil edecek bir yaklasim içinde olmayacaklarini kabul ve taahhüt etmistir.

En Çok Kayrilan Ülke:

Bu anlasma uyarinca taraflar, birbirine mal ticaretinde uygulanan tüm kural, düzenleme ve usul ve esaslarla ilgili olarak baska bir ülkeye yönelik tatbik edilenden daha az elverisli kosullarda muamelede bulunmayacaktir. Ayrica akit taraflar arasinda, belirli bir karsilikli anlasma bulunmadikça, bir akit tarafin otonom rejim, serbest ticaret anlasmasi, tercihli ticaret anlasmasi, bölgesel ticaret anlasmasi, gümrük birligi anlasmasi veya çok tarafli ticaret anlasmasi çerçevesinde baska bir ülkeye uyguladigi tarife kotalari veya tarife tavizlerinden faydalanamayacagi hüküm altina alinmis vaziyettedir.

Türkiye ve Azerbaycan Is Dünyasi için Finansman Imkâni

Karsilikli yatirimlar bu noktada oldukça önem teskil etmektedir. Hali hazirda, Türkiye'nin Azerbaycan'da 12 milyar dolar; Azerbaycan'in Türkiye'de 19,5 milyar dolar yatirimi bulunmaktadir.

SOCAR' in Türkiye'deki yatirimlarini önemsediklerini belirten Pekcan, SOCAR'in petrol ve akaryakit alaninda kurdugu iki sirkete Eximbank üzerinden çok ciddi finansman imkânlari sagladiklarini söylemistir. Pekcan, ticaretin finansmaninin önemini ayrica vurgulayarak, Türk Eximbank ile Ziraat Bankasi Azerbaycan subesi arasinda 26 milyon dolar tutarli bir kredi anlasmasinin imzalandigini, Türkiye ve Azerbaycan is dünyasinin bu anlasma ile saglanan imkâni en iyi sekilde degerlendirmesini istediklerini kaydetmistir.

15 milyar dolarlik ticaret hedefine ulasmak için, aradaki engelleri kaldirmak adina karsilikli olarak ekipler halinde ciddi çalismalar devam etmektedir. Her iki is dünyasinin da oldukça aktif çalismasi gerektigi, bu noktada, karsilikli yatirimlarin son derece önem teskil ettigi vurgulanmistir.

Is Insanlarina Çagri

Bu noktada, ticaretin finansmaninin önemine tekraren parmak basmak gerekir. Zira Eximbank tarafindan Ziraat Bankasi'nin Azerbaycan subesi arasinda 26 milyon dolarlik bir anlasma imzalanmis bulunmaktadir. Dolayisiyla, isbu anlasmanin saglayacagi imkânlarin, is insanlari tarafindan en iyi sekilde degerlendirilmesi Bakanimiz tarafindan önemle telkin edildi.

Azerbaycanli is insanlarini da Türkiye'ye yatirim yapmaya davet etti. Pekcan, Azerbaycan'in genç nüfusu, genis tarimsal ve sanayi üretim imkânlari ve muazzam enerji kaynaklari bulunan, sinirlari içerisinde siyasi istikrara ve bölgesinde etkin nüfuza sahip bir ülke olarak dikkati çektigini ifade eden Pekcan, Kafkasya bölgesinin en dinamik ülkelerinden oldugunu belirtti.

Bakan Pekcan, "Yatirim için dogru adres kardeslerimizin adresi. Buradaki Türk is insanlarina sesleniyorum. Ayni zamanda Azerbaycanli is insanlarini da Türkiye'ye yatirim yapmaya davet ediyorum. SOCAR ile görüsebilirler. Devletimizin SOCAR'in Türkiye'deki yatirimlarina tesvik için neler yaptigi hakkinda ben de bilgi verebilirim, SOCAR da bilgi verebilir." seklinde çagrida bulundu.

Tüm bu bilgilere ek olarak, bu süreç akabinde, kotalarin liberallesmesi beklenmektedir. Bu süreçte Türkmenistan'in sinir kapilarini da kapatmasiyla beraber bu kotalarin uygulanmadigini ve geçislerimiz bu güzergâh üzerinden yapilabilmistir. Diger kotalar ve geçis ücretleri ile ilgili ise Azerbaycan ile görüsmeler devam etmektedir.

Karsilikli ticaretin gelismesinde oldukça önemli bir adim olan isbu Tercihli Ticaret Anlasmasi'nin, Azerbaycan'in zaferi neticesinde ve Türkiye'nin adimlari ile Serbest Ticaret Anlasmasina evrilecegi ve iki ülkeyi hedeflenen ticaret hacmine ulastiracagi beklenmektedir.

INGILTERE VE AZERBAIJAN ARASINDAKI TICARET

Ingiltere, Azerbaycan'a en çok yatirim yapan ülkeler arasinda gelmektedir ve gün geçtikçe Ingiliz yatirimlarinin Azerbaycan'da artacagini öngörmek mümkündür. Su anda 450.000 bin üzerinde Ingiliz sirketi Azerbaycan'da faaliyet göstermektedir ve bu sirketler dogal gaz haricinde yapi projeleri ve dizayni, perakende, egitim ve atik yönetimi konulari dâhil pek çok sektöre yayilmis olarak faaliyet göstermektedirler.

Ingiliz sirketlerinin Azerbaycan'da faaliyet göstermeleri ve gün geçtikçe bu sayinin artmasi iki ülkenin ticareti için de oldukça önem arz etmektedir. Ingiltere sirketleri için strateji açisindan çesitlilik yaratmakta oldugu için bu yatirimlar fayda yaratmaktadir. Azerbaycan marketi için ise hizla gelisen bir ülkede ciddi bir güç saglamakta ve stratejik lokasyonu sayesinde Avrupa ve Ortadogu'ya açilim imkâni sunmaktadir.

ANLASMANIN AZERBAYCAN VE TÜKIYE ILISKILERI AÇISINDAN ÖNEMI ve INGILTERE'NIN BU DENKLEMDEKI POZISYONU

Iki ülkenin de yaptigi resmi açiklamalar ve özellikle basinin bu anlasmaya verdigi heyecanli ve olumlu tepki göz önüne alindiginda, iki ülke arasinda kisa zamanda varilan anlasmanin oldukça pozitif degerlendirildigi ve iki ülke iliskileri açisindan hem yakin gelecekte hem de uzun vadede olumlu yansimalara yol açacagi görüsündeyiz.

Imzalanan bu anlasmanin yatirimlara olumlu yansiyacagina ve iki ülke arasindaki ilisikleri derinlestirip, saglamlastirmaktan öte, yatirimci ve is adamlari açisindan güven ortami ve dolayisiyla yeni firsatlar saglayacagina inanmaktayiz.

Türkiye ve Azerbaijan arasinda imzalanan ticaret anlasmasi ile son bir yil içerisinde ister istemez bir belirsizlik yaratmis olan COVID-19 kaynakli sürecin, Türkiye'nin Azerbaycan ile olan ticari ve diplomatik iliskilerinde hiç bir negatif etki yaratmadigini ve iki ülke arasindaki iliski ve yatirimlarin Azerbaycan'in geçirdigi sikintili bir süreç ardindan gelisecegini kanitlamaktadir. Türkiye'nin uluslararasi iliskiler anlaminda her zaman Azerbaycan'a destek vermis olmasi da bu iliskinin saglamliginin belki de en önemli göstergesi olarak gösterilebilir.

Ticaret Bakanimiz Sayin Pekcan'in da konuyla ilgili açiklamasinin da Türk is adamlarinin Azerbaycan'daki yatirimlari ve ticaretinin artirilmasi için her türlü engeli ortadan kaldirmak üzere komitelerin bugünden itibaren çalismaya baslayacagini belirtmesi önemlidir. Yine Ticaret Bakanimiz'in da açiklamalarinda yer verdigi sekilde zorlu geçen dönemler içerisinde ve akabinde ülkelerin kendi potansiyelini ortaya çikaracak girisimlerde bulunmak önemlidir. Türkiye ve Azerbaycan bunu firsata çevirmislerdir. Bölgede istikrarsizlik söz konusu olsa dahi bunun geçici oldugunu dikkate alarak Türkiye destegini esirgememis, iki ülke arasindaki ticaretin artarak devam edecegine ve uluslararasi platformda iliskilerinin gelisecegine dair inancini ortaya koymustur. Azerbaycan ile is birligi imkanlarinin gelistirilmesi için de bu anlasma bir baslangiç ve iki ülke arasinda artacak yatirimlar için bir iyi niyet göstergesi olacaktir.

Azerbaycan'in Ingiltere ile olan halihazirdaki ticaret hacmine ek olacak bu anlasma, Türkiye'nin de Ingiltere ile imzaladigi Serbest Ticaret Anlasmasi akabinde Azerbaycan ve Türkiye için kuskusuz güzel imkanlar olusturacaktir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.