Turkey: Kismi Süreli Olan Ve Olmayan Çalişmalarda Sigortali Prim Günü Hesaplanmasi Hususu

ÖZET

Bilindiği üzere, part-time çalışma olarak da ifade edilen kısmi süreli çalışmalar, yaygın olarak uygulanmakta olup tam zamanlı çalışmaya istinaden bahsi geçen sigortalıların bildirilecek prim günü hesaplamaları hususunda tereddütler hasıl olabilmektedir. Bununla birlikte kısmi süreli iş sözleşme bulunan ve bulunmayan sigortalıların ay içinde eksik günlerinin de bulunması halinde gün bildirimlerine ilişkin hesaplamalarda da farklılıklar mevcut bulunmaktadır.

Makalemizde, kısmi süreli olan ve olmayan çalışmalarda prim günü hesaplamaları hususuna açıklık getirilecektir.

Anahtar Kelimeler: Kısmi Süreli, Prim Günü, 5510 Sayılı Kanun, Sigortalı, İş Sözleşmesi, Eksik Gün, SGK Bildirim.

GİRİŞ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ("5510 sayılı Kanun")'nun "Prim belgeleri ve işyeri kayıtları" başlıklı 86. maddesinde, "Ay içinde bazı iş günlerinde çalıştırılmayan ve ücret ödenmeyen sigortalıların eksik gün nedeni ve eksik gün sayısı, işverence ilgili aya ait aylık prim ve hizmet belgesinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesiyle beyan edilir. Sigortalıların otuz günden az çalıştıklarını gösteren eksik gün nedenleri ile bu nedenleri ispatlayan belgelerin şekli, içeriği, ekleri, ilgili olduğu dönemi, saklanması ve diğer hususlar Kurumca çıkarılan yönetmelikle belirlenir." hükmü amirdir.

Aynı Kanun'un "Prime esas kazançlar" başlıklı 80. maddesinde ise, işveren ve sigortalı arasında kısmî süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalıların ay içindeki prim ödeme gün sayılarının, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 7,5 saate bölünmesi suretiyle bulunacağı öngörülmüştür.¹ Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, sigortalıların ay içindeki çalışma saati toplanarak 7,5 saate bölünmesi suretiyle bulunan sayının prim ödeme gün sayısı olarak dikkate alınabilmesi için her şeyden önce kısmi süreli bir iş sözleşmesinin bulunması şartının yerine getirilmesi gerekmektedir.

Kısmi süreli çalışma ise İş Kanunu'na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği ("Yönetmelik")' nin Kısmi Süreli Çalışma başlıklı 6. maddesinde, "İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma" olarak tanımlanmıştır.² Buna göre, madde hükmünden yola çıkılarak haftalık çalışma süresi 45 saat baz alındığında, kısmi çalışma süresinin haftada en fazla 30 saat olacağı hesaplanabilecektir. Yer verilen açıklamalar çerçevesinde, kısmi süreli ve kısmi süreli olmayan çalışmalarda sigortalı gün sayısının hesaplanması hususları ise aşağıdaki gibi olacaktır.

A. Kısmı Süreli İş Sözleşmesi Olan Sigortalının Gün İçinde Eksik Çalışma Yapması Halinde Sigortalı Gün Sayısının Hesaplanması

Sigortalılar ile yapılan iş sözleşmesi kısmi süreli bir iş sözleşmesi ise, bahsi geçen sigortalıların çalıştırılmadığı ve ücret ödenmediği sürelerine ait sigorta gün sayılarının bildirilmesine gerek bulunmamaktadır. Bu durumda olan sigortalıların eksik gün bildirimlerinde "06-Kısmi istihdam" eksik gün kodu kullanılacaktır.

İlgili hususta örnek bir hesaplamayı aşağıda yer alan tabloda bulabilirsiniz.

Sigortalılar ile kısmı süreli iş sözleşmesi yapılmamış ve çalışılan saatler puantaj kayıtları düzenlenerek takip edilmekte ise, puantaj kayıtlarındaki her güne ait giriş-çıkış saatlerini toplayarak 7,5 saate bölmek suretiyle bulanan sayıyı sigortalıların prim gün sayısı olarak bildirmek hatalı bir uygulama olacaktır. Bu durumda, sigortalının gün içinde çalışma durumuna göre değerlendirme yapmak gerekecektir.

B. Kısmı Süreli İş Sözleşmesi Olmayan Sigortalının Gün İçinde Eksik Çalışma Yapması Halinde Sigortalı Gün Sayısının Hesaplanması

Kısmi süreli bir iş sözleşmesi olmaksızın (belirsiz ve tam süreli olan) haftanın altı gününde ve her gün 3 saat çalışan bir sigortalının haftalık çalışma saati 3X6=18 saat olduğunu varsayarsak puantaj kayıtları düzenleyip kişinin haftalık çalışma gününü 18/7,5= 3 gün (2,4 yukarıya yuvarlama yapılarak) olarak bildirmek ve eksik gün nedeni ise "07-Puantaj kayıtları" kodunu kullanarak bildirimini yapmak hatalı bir uygulama olacaktır.

İlgili hususta örnek bir hesaplamayı aşağıda yer alan tabloda bulabilirsiniz.

Bahsi geçen örnekte yer aldığı üzere, kişi haftanın altı günü fiili olarak çalıştığından puantaj kaydında imzasının olduğu her gün, çalışma saati üzerinde durulmaksızın tam çalıştığı kabul edilecek ve ayrıca hafta tatiline de hak kazandığı hesap edilerek haftalık çalışma günü 7 olarak bildirilecektir. Toplam çalışma süresi olan 18 saatin 7,5 saate bölünmesi suretiyle bulunacak gün sayısı hatalı olacaktır (18/7,5 = 3 gün).

C. Kısmı Süreli İş Sözleşmesi Olmayan Sigortalının Gün İçinde Hiç Çalışmaması Halinde Sigortalı Gün Sayısının Hesaplanması

Kısmi süreli bir iş sözleşmesi olmaksızın haftanın belirli günlerinde işe hiç gelmeyen ve fiili çalışması bulunmayan bir sigortalı için puantaj kaydında imzasının olmadığı her günü eksik gün olarak eksik gün nedeni "07-Puantaj kaydı" kodu kullanılacak şekilde bildirilecektir.

Örneğin, kısmi süreli bir iş sözleşmesi olmaksızın haftanın altı gününde, üç gün işe gelen ve geldiği günlerde de 7,5 saatin altında çalışan diğer günlerde ise, işe gelmeyen bir sigortalının puantaj kaydında imzasının olmadığı, bir başka deyişle, çalışmadığı üç gün için eksik gün bildiriminde bulunulabilecektir.

İlgili hususta örnek bir hesaplamayı aşağıda yer alan tabloda bulabilirsiniz.

kaydı olan her gün için 7,5 saat çalışılmayan günler için bildirime gerek olmadığından haftalık prime esas gün sayısı 3 gün olacaktır.

Ayrıca ilgili sigortalı haftanın altı günü çalışmadığından İş Kanunu'nun 46. maddesine istinaden hafta tatiline de hak kazanamayacaktır.³

Bu çerçevede, kısmi süreli bir iş sözleşmesi olmaksızın haftanın bazı günlerinde hiç çalışması olmayan sigortalılarla (stajyerlerle vb.) ilgili işçi ve işveren imzasını bulunduğu puantaj kayıtlarının tutulması halinde, bu kişiler için çalışmadıkları her günün eksik gün (eksik gün nedeni "07-puantaj kayıtları") olarak bildirimleri yapılacaktır.

Örneğin, tam süreli ve belirsiz bir iş sözleşmesine göre aylık brüt ücreti 3.577,50 TL olan ve işin durumuna göre haftada dört gün fiili çalışması olan ve çalışılan günlerde de çalışma saati 7,5 saat olan, diğer günlerde ise işin durumu gereği işe gelmeyen ve işe giriş-çıkışları puantaj kaydıyla takip edilen bir sigortalının haftalık çalışma günü aşağıdaki şekilde 4 gün olacaktır.

İlgili hususta örnek bir hesaplamayı aşağıda yer alan tabloda bulabilirsiniz.

Bu durumda olan bir sigortalının aylık puantaj kayıtlarındaki çalışma gününün 18 gün olduğu tespit edilmesi halinde, ilgili kişi için muhtasar prim ve hizmet beyannamesinde bildirilecek prim günü, eksik gün nedeni ve kazancı aşağıdaki şekilde olacaktır.

SONUÇ

Makalemizde de yer verildiği üzere, kısmi süreli olan ve olmayan çalışmalarda gün ve kazanç bildirimlerinin yine mevzuatta belirtilen şekilde hesaplanması gerekmekte olup bahsi geçen kişiler için mevcut duruma göre anılan hesaplamaların gerçekleştirilerek bildirimlerinin bu hesaplamalar doğrultusunda yapılması gerekmektedir.

Footnotes

1. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
MADDE 80-
h) Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayıları, aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterir. Ancak, işveren ve sigortalı arasında kısmî süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısı, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunur. Bu şekildeki hesaplamada gün kesirleri bir gün kabul edilir.

2. İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği MADDE 6- İşyerinde tam süreli iş sözleşmesi ile yapılan emsal çalışmanın üçte ikisi oranına kadar yapılan çalışma kısmi süreli çalışmadır.

3. 4857 sayılı İş Kanunu
MADDE 46-
Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde, işçilere tatil gününden önce 63 üncü maddeye göre belirlenen iş günlerinde çalışmış olmaları koşulu ile yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir.
Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.