Koronavirüs salgının ekonomik ve sosyal hayata etkilerinin azaltılması amacıyla yapılan yasal düzenlemeler kapsamında 17 Nisan 2020 tarih ve 31102 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un ("7244 sayılı Kanun") 14'üncü maddesi ile 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a eklenen Ek-1/3 maddesi uyarınca üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin stokçuluk ve fahiş fiyat artışı uygulamalarına yönelik olarak düzenlemeler yapacak ve denetim ve incelemelerde bulunarak idari para cezası uygulayacak ve her türlü tedbiri alacak olan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu ("Kurul") kurulmuştur. 7244 sayılı Kanun madde 14 uyarınca Kurul'un oluşumu, çalışma usul ve esasları diğer hususlara ilişkin konuların çıkarılacak bir yönetmelikle belirleneceği öngörülmüştür. Bu kapsamda 28 Mayıs 2020 tarih ve 31138 sayılı Resmi Gazete'de Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği ("Yönetmelik") yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

"Fahiş fiyat artışı" ve "stokçuluk" nedir?

Yönetmelik uyarınca fahiş fiyat artışı, olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri gibi acil durumlarda üretici tedarikçi ve perakende işletmelerce satışa sunulan, beslenme, sağlıklı yaşam ve korunma gibi temel ihtiyaçların karşılanması için zorunlu olan mal ve hizmetlerin fiyatında yapılan ve fiyatta girdi veya üretim maliyetinin artması gibi haklı bir sebebe dayanmayan aşırı ve adil olmayan artışı ifade eder.

Stokçuluk ise üretici tedarikçi ve perakende işletmelerin olağanüstü hal, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri gibi acil durumlarda piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozan faaliyetleri ile tüketicinin mallara erişimini engelleyen faaliyetlerini ifade eder.

Kurul ne zaman faaliyet gösterir?

7244 sayılı Kanun ile kurulan Kurul sadece olağanüstü hâl, afet ve ekonomik dalgalanma dönemleri ve diğer acil durumlarda faaliyet gösterecektir. Üretici, tedarikçi ve perakende işletmelerin bu dönemlerdeki fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına yönelik düzenlemeler yapacak, gerektiğinde denetim ve incelemelerde bulunup idari para cezası uygulayabilecek ve her türlü tedbiri alacaktır.

Kurul'un nasıl bir yapıya sahiptir?

Kurul, Yönetmelik'in 4'üncü maddesi uyarınca Ticaret Bakanlığı'nı temsilen dört; Adalet Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Orman Bakanlığı'nı temsilen birer; Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu, tüketici ve üretici örgütleri ile perakende sektörünü temsilen birer üye olmak üzere toplam 13 üyeden oluşmaktadır.

Kurul kararları nasıl alınır?

Kurul, Başkan dahil en az yedi üyenin katılımı ile toplanacak ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar alabilecektir. Ayrıca toplantılar elektronik ortamda da yapılabilecektir. Kurul'un aldığı kararlar Yönetmelik'in 14'üncü maddesinde düzenlendiği üzere Ticaret Bakanlığı tarafından uygulanacak ve kamuoyunun bilgilendirilmesi ve aydınlatılması, mal ve hizmet piyasalarındaki oyuncuların ekonomik çıkarlarının koruması amacıyla Ticaret Bakanlığı'nca açıklanabilecektir.

Kurul'un görev ve yetkileri nelerdir?

Yönetmelik'in 7'nci maddesi uyarınca Kurul'un görevi piyasa dengesini ve tüketicileri korumaya yönelik fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamalarına karşı gereken tedbirleri almak ve bu tedbirlerin uygulanmasını sağlamaktır. Bu kapsamda Kurul görev yetkileri;

(i) fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili denetim ve incelemeler yapmak veya yaptırmak,

(ii) bu denetim ve incelemelere ilişkin söz konusu üretici, tedarikçi ve perakende işletmenin savunmasını almak veya alınmasını sağlamak,

(iii) fahiş fiyat artışı ve stokçuluk yaptığı tespit edilen üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler hakkında idari para cezası kararı almak ve bu kararın uygulanmasını sağlamak, ve

(iv) fahiş fiyat artışı ve stokçuluk uygulamaları ile ilgili ilke ve kuralları belirlemektir.

Ayrıca Kurul, Ticaret Bakanı tarafından fahiş fiyat artışı ve stokçuluk ile ilgili verilen diğer görevleri de yerine getirecektir.

Kurul'a şikayet prosedürü nasıl işlemektedir?

Kurul, resen denetim yapma ve işlem başlatma yetkisini haiz olduğu gibi şikayet üzerine de denetim yapma ve işlem başlatabilir. Ticaret Bakanlığı tarafından şikayetlerin iletilebilmesi ve şikayet sonuçlarının bildirilmesi amacıyla elektronik ortada bir şikayet sistemi oluşturulacaktır. Şikayette bulunanlar bu sistem üzerinden şikayeti destekleyici belge, fotoğraf ve video görüntüleri de sunabileceklerdir.

Kurul'a yapılacak olan şikayetler dilekçe ile şikayet sistemi üzerinden veya diğer elektronik başvuru yöntemleri kullanılarak Ticaret Bakanlığı'na ve ya Ticaret İl Müdürlüklerine yapılır. Şikayet üzerine Kurul ilgili işletmeleri denetler ve bu işletmelere denetimin yapıldığı gün itibariyle başlamak üzere en az 10 günlük bir savunma süresi verir. Bu süre bir defaya mahsus olmak üzere 10 güne kadar uzatılabilir. İlgili işletmeler süresi içinde savunmalarını Kurul'a iletmekle yükümlüdür. Kurul, savunmanın süresi içinde yapılmaması durumu hariç işletmelerin savunması alınmasan idari para cezası kararı veremez.

Kurul ne tür yaptırımlar uygulayabilir?

7244 sayılı Kanun'un 13'üncü maddesi ile tadil edilen 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun madde 18/1-(ı) ile Yönetmelik'in 15'inci maddesinin 4'üncü fıkrası uyarınca Kurul, fahiş fiyat artışı yapanlara için 10.000 TL'den 100.000 TL'ye; stokçuluk yapanlara ise 50.000TL'den 500.000 TL'ye kadar idari para cezası uygulayabilecektir. İşlenen fiilin ağırlığı ve haksızlık içeriği, işletmenin türü, büyüklüğü ve bulunduğu sektör, fahiş fiyat artışı ve stokçuluk faaliyetinden sağlanan menfaat ile daha önce aynı konuda idari para cezası uygulanıp uygulanmadığı hususları idari para cezasının belirlenmesinde dikkate alınacaktır.

Kurul'un kurulmasından önce yapılan başvuruların durumu nedir?

7244 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği 17 Nisan 2020 tarihinden önce fahiş fiyat artışı uygulamaları hakkında ticaret Bakanlığı'na yapılan başvurular 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve ikincil mevzuatı kapsamında Reklam Kurulu tarafından sonuçlandırılacaktır. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun uyarınca Reklam Kurulu yapılan denetim ve inceleme sonucuna göre haksız ticari uygulamaları durdurma, düzeltme, idari para cezası veya gerekli görülen hallerde 3 ay süreyle tedbir amaçlı durdurma kararı alabilmekte, haksız ticari uygulamanın ülke genelinde gerçekleşmiş olması halinde idari para cezasını arttırabilmektedir.

Yukarıdakiler ışığında, piyasa dengesi ve tüketicilerin korunması amacıyla 17 Nisan 2020 tarihinde 7244 saylı Kanun ile kurulan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu, fahiş fiyat artışı uygulayan, piyasada darlık yaratıcı, piyasa dengesini ve serbest rekabeti bozucu faaliyetler ile tüketicinin mallara ulaşmasını engelleyici faaliyetleri re'sen veya şikayet üzerine denetleyecek, denetim sonucuna göre idari para cezasına hükmedebilecektir. Yönetmelik'in yürürlüğe girmesi ile Kurul'un çalışma usulleri, görev ve yetkileri belirlendiğinden yakın bir vakitte Kurul üyelerinin atanması ve Kurul'un faaliyete geçmesi söz konusu olacaktır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.