Turkey: 2020 Hesap Döneminde 600.000 Tl Üzerinde Ücret Geliri Elde Edenler Nelere Dikkat Edecek?

ÖZET

7 Aralık 2019 tarihli Resmi Gazete' yayımlanan 7194 sayılı Kanun ile 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren 2020 hesap döneminde 600.000 TL'yi aşan ücret gelirlerinin %40 vergi oranı ile vergilendirilmesi ve elde edilen ücret gelirlerinin tamamı için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

2020 hesap dönemi öncesinde birden fazla işverenden ücret geliri bulunan ve birden sonraki işverenden elde ettikleri ücret geliri Gelir Vergisi Kanunu'nun 103. maddesinde yer alan tarifenin ikinci diliminde yer alan tutarı aşan kişilerin tevkif suretiyle elde ettikleri ücret gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekir iken yapılan yeni düzenleme ile buna ilave olarak 2020 hesap döneminde 600.000 TL'yi aşan ücret gelirlerinin tamamının yıllık beyanname ile beyan edilmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bu çalışmamızda 2020 hesap döneminde yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gereken ücret gelirlerinin vergisel boyutu izah edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Ücret, Gelir Vergisi Dilimleri, Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi.

GİRİŞ

2020 hesap döneminde 7194 sayılı torba yasa ile bazı vergi düzenlemeleri getirilmiş olup gelir vergisi dilimlerinde değişikliğe gidilmiş ve 2020 hesap döneminde 600.000 TL'yi aşan ücret gelirleri için gelir vergisi oranı yüzde 40'a yükseltilmiştir. Bu noktada vergi oranlarının artırılmasındaki sebep, gelir dağılımında adaleti sağlamak olup daha fazla kazancı olan kişiden daha fazla vergi alınmasının hedeflendiği anlaşılmaktadır. 2020 hesap dönemi öncesinde birden sonraki işverenden alınan ücretin toplamı Gelir Vergisi Kanunu'nun 103. maddesinde belirtilen tarifenin ikinci diliminde yer alan tutarı aşması halinde (2020 yılı için 49.000 TL) elde edilen ilk işverenden alınan ücret dahil tüm ücret gelirleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gerekmekte iken yapılan yeni düzenleme ile mükellefin 2020 yılına ait ücret gelirlerinin toplamının 600.000 TL'yi aşması durumunda da yıllık gelir vergisi beyannamesi verilme zorunluluğu getirilmiştir.

Makalemizde, 2020 hesap döneminde tek işverenden veya birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirlerinin Gelir Vergisi Kanunu'nda yer alan hükümlere göre vergilendirilmesi ve yıllık beyanname vermesi zorunlu olan hizmet erbaplarının yükümlülükleri izah edilmeye çalışılmıştır.

1. YASAL MEVZUAT

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 61. maddesinde yer alan hükme göre, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler ücret olarak tanımlanmaktadır. Aynı maddenin takip eden fıkrasında, “ücretin ödenek, tazminat, kasa tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.” hükmüne yer verilmiştir.

Anılan Kanunu'nun 86'ncı maddesinin (b) bendinde, “birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103'üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler” için yıllık beyanname verilmeyeceği hüküm altına alınmıştı. Ancak anılan bent hükmü 7194 sayılı Kanun'un 15. maddesiyle, “Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan ücretler (birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birinciden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı, 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı ve birinci işverenden alınan dâhil ücret gelirleri toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşmayan mükelleflerin, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri dâhil” şeklinde değiştirilmiştir.

Bu bağlamda mükelleflerin aşağıda detayına yer verilen ücret gelirleri için Mart ayının son gününe kadar yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekmektedir:

• Tek işverenden ücret geliri elde eden kişilerden, GVK'nın 103. maddesinde yer verilen dördüncü dilimi (2020 hesap dönemi için 600.000 TL) aşanlar,
• Birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi durumunda birden sonraki işverenden alınan ücretin toplamı GVK'nın 103. maddesinde belirtilen tarifenin ikinci diliminde yer alan tutarı (2019 yılı için 40.000 TL; 2020 yılı için 49.000 TL) aşanlar,
• Birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi durumunda ilk işverenden elde edilen ücret geliri dahil olmak üzere toplam ücret geliri 600.000 TL'yi aşanlar.

Yeni getirilen düzenleme ile GVK'nın 103. maddesine yeni gelir vergisi tarifesi eklenmiş olup bu oran %40 olarak belirlenmiştir. Yeni getirilen düzenleme ile mükelleflerin 2020 hesap döneminde elde ettikleri ücret gelirlerinin 600.000 TL'yi aşması halinde elde edilen kazanç tutarı üzerinden %40 tevkifat yapılacak ve elde edilen ücret gelirleri için 2021 yılında yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Öte yandan ilgili hesap döneminde bazı harcama tutarları elde edilen gelirler toplamından indirim konusu yapılabileceklerdir.

2020 hesap dönemi öncesinde, tek işverenden tevkif suretiyle elde edilen ücretlerin, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmez iken, yeni getirilen düzenleme ile, tek işverenden elde edilen gelirleri toplamı Gelir Vergisi Kanunu'nun 103. maddesinde yazılı tarifenin dördüncü diliminde yer alan tutarı aşanların yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekecektir¹. Söz konusu düzenlenme ile beyannameli mükellef sayısının artırılması amaçlanmaktadır.

2. ÜCRET GELİRİNİN TESPİT EDİLMESİ

Ücret, personele verilen ödenen para ve menfaatlerin toplamı olup bu tutar üzerinden GVK'nın 63. ve 31. maddelerinde yer alan indirim ve muafiyet tutarları düşüldükten sonra vergi matrahına ulaşılmaktadır. Ücret geliri elde edenlerin yıllık gelir vergisi beyannamesi verip vermeyeceklerinin tespitinde baz alınacak ücretin ilgili hesap döneminde toplam kümülatif vergi matrahı baz alınarak tespit edilmesi gerekmektedir. Hizmet erbabının kesinti yoluyla vergilenen yıllık gelirlerini beyan etme yükümlülüğü olması halinde ilgili hesap döneminde kümülatif vergi matrahı baz alınarak hesaplanan ve tevkif suretiyle ödenen vergiler mahsup edilebilecektir.

2020 hesap döneminde tek veya birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirlerinin yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyanı aşağıdaki örneklerle açıklanmıştır.

Örnek 1: Mükellef (A) 2020 hesap döneminde özel bir şirkette genel müdür olarak çalışmakta olup aylık brüt kazancı 80.000 TL'dir. Mükellef (A)'nın GVK'nın 63., 25. ve 31. maddeleri kapsamında yer alan indirim ve muafiyet tutarlarının olmadığı varsayımıyla ilgili hesap döneminde kümülatif gelir vergisi matrahı aşağıdaki gibi olacaktır:

Mükellef (A)'nın 2020 hesap döneminde ücret gelirlerinden oluşan kümülatif vergi matrahı 920.269,44 TL olup GVK'nın 103. maddesinin dördüncü diliminde yer alan 600.000 TL'yi aşması nedeniyle ücret gelirlerinin Mart/2021 döneminde yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Örnek 2: Mükellef (B) 2020 hesap döneminde özel bir şirkette iş değişikliği yapmış olup birinci işverenden 60.000 TL, ikinci işverenden 100.000 TL olmak üzere iki işverenden ücret geliri elde etmiştir. Buna göre mükellef (B)'nin her iki işverenden elde edilen ücret gelirleri toplamının, GVK'nun 103. maddesinde yer alan ikinci diliminde yer alan 49.000 TL'yi aşması nedeniyle Mart/2021 döneminde yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Öte yandan mükellef (C)'nin 2020 hesap döneminde özel bir şirkette iş değişikliğine gitmiş olduğunu ve birinci işverenden 10.000 TL, ikinci işverenden 210.000 TL olmak üzere iki işverenden elde edilmiş ücret geliri olduğunu varsayarsak, mükellef (C) ücret gelirlerinin beyanının tespitinde birinci işvereni serbestçe belirleyebileceği için birden sonraki işverenden elde edilen ücret geliri, GVK'nın 103. maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan 49.000 TL'yi geçmemesi nedeniyle beyanname verilmeyecektir.

Örnek 3: Mükellef (D) 2020 hesap döneminde özel bir şirkette iş değişikliğine gitmiş olup birinci işverenden 580.000 TL, ikinci işverenden 40.000 TL olmak üzere iki işverenden ücret geliri elde etmiştir. Buna göre mükellef (D) ücret gelirleri beyanının tespitinde birinci işvereni serbestçe belirleyebileceğinden, birden sonraki işverenden elde edilen ücret geliri GVK'nın 103. maddesinde yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan 49.000 TL'yi geçmese dahi, iki işverenden elde edilen ücret gelirleri toplamı olan 620.000 TL, GVK'nın 103. maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutar olan 600.000 TL'yi aştığı için beyan edilecektir.

3. BEYANNAME ÜZERİNDE YAPILACAK İNDİRİMLER

Tek veya birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirleri toplamı, Gelir Vergisi Kanunu'nun 103. maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi gereken durumlarda, ilgili hesap döneminde elde edilen gelirler toplamından aşağıdaki indirimleri yapabileceklerdir.

• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun 89. maddesinde beyan edilen gelirin %10'unu aşmaması koşulu ile Türkiye'de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları,
• Mezkur Kanunu'nun 89. maddesinde belirtilen bağış ve yardımlar,
• Hayat/şahıs sigorta primleri,
• Engellilik indirimi,
• Sponsorluk harcamaları,
• Bireysel emeklilik katkı payları,

Yukarıda belirtilen harcama tutarlarının ilgili yılda indirim konusu yapılması gerekmekte olup söz konusu harcama tutarlarının yapıldığı dönemi müteakip hesap dönemlerinde elde edilen ücret gelirlerinden indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır.

SONUÇ

2020 hesap dönemi öncesinde, hizmet erbabının tek işverenden elde ettiği ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretleri için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmesi ya da diğer gelirler için beyanname verilme durumunda bu ücret gelirlerinin de beyannameye dahil edilmesi söz konusu değildi. Yeni düzenleme ile, gelir vergisi tarifesine yeni vergi dilimi (%40) eklenmiş olup aynı zamanda tek işverenden alınan ücret gelirlerinin 600.000 TL'yi aşması ya da birden fazla işverenden alınan ücret gelirlerinde ilk işverenden alınan ücret geliri dahil 600.000 TL ücret geliri elde edilmesi durumunda söz konusu gelirlerin yıllık beyanname ile beyan edilmesi zorunluluğu getirilmiştir.

Hizmet erbabının elde ettiği ücretlerin toplamı, Gelir Vergisi Kanunu'nun 103. maddesinde belirtilen dördüncü dilimini aşmaması halinde yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek olup Gelir Vergisi Kanunu'nun 103. maddesinde belirtilen dördüncü dilimini aşıyor (2020 hesap dönemi 600.000 TL) ise ilgili hesap döneminde elde edilen ücret gelirlerinin tamamının ilgili yılı takip eden yılın Mart ayının son gününe kadar yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.

Footnote

1. İmdat Türkay, “2020 Yılında Yüksek Düzeyde Ücret Geliri Olanların Yıllık Beyanname Verme Esasları”

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.