Elektronik ticaretin gelisimine destek olmak, etkin ve adil bir rekabet ortaminin tesis edilmesini saglamak amaciyla 29.12.2022 tarihli 32058 sayili Resmi Gazete'de Elektronik Ticaret Araci Hizmet Saglayici ve Elektronik Ticaret Hizmet Saglayicilar Hakkinda Yönetmelik ("Yönetmelik")1 yayimlanarak 26.08.2015 tarihli Elektronik Ticarette Hizmet Saglayici ve Araci Hizmet Saglayicilar Hakkindaki Yönetmelik2 yürürlükten kaldirildi.

Ticaret Bakanligi ("Bakanlik") tarafindan söz konusu Yönetmelik ile (i) baslangiç, (ii) bilgi verme ve siparis, (iii) hukuka aykiri içerik ve haksiz ticari uygulamalar, (iv) fikri ve sinai mülkiyet hakki ihlali, (v) aracilik sözlesmesi, (vi) yükümlülükler, (vii) reklam ve indirim bütçeleri, (viii) elektronik ticaret lisansi ve (ix) denetim ve çesitli hükümler bölümleri adi altinda birçok önemli ve kapsamli degisiklikler gerçeklestirildi.

Yönetmelikte yapilan önemli degisiklikler ve eklemeler özetle asagidaki gibidir:

Getirilen Yeni Kavramlar

Yönetmelik ile ilgili pazarda ihtiyaç duyulan önemli birçok tanimlama yapilmis olup yeni eklenen kavramlardan bazilarina asagida yer verilmistir. Buna göre:

  • Aracilik Hizmeti, elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret islemlerinin gerçeklestirilmesi ve siparisin teslimi amaciyla elektronik ticaret araci hizmet saglayici tarafindan elektronik ticaret hizmet saglayici veya aliciya sunulan her türlü hizmeti,
  • Dâhili iletisim sistemi, elektronik ticaret araci hizmet saglayicinin aracilik hizmeti sundugu elektronik ticaret hizmet saglayicilarla elektronik ticaret pazar yerindeki her türlü iletisimini kolay ve ücretsiz saglamak üzere olusturdugu sistemi,
  • Elektronik ticaret araci hizmet saglayici ("ETAHS"), elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet saglayicilarin mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözlesme yapilmasina ya da siparis verilmesine imkân saglayan araci hizmet saglayiciyi,
  • Elektronik ticaret hizmet saglayici ("ETHS"), elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortaminda mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözlesme yapan ya da siparis alan hizmet saglayiciyi,
  • Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ("ETBIS"), ETHS ve ETAHS'lerin kayit altina alinmasi, elektronik ticaret verilerinin toplanmasi, bu verilerin islenerek istatistiki bilgilerin üretilmesi amaciyla Bakanlik tarafindan olusturulan ve Kanun kapsaminda kayit ve bildirim yapilabilmesine imkân saglayan bilgi sistemini,
  • Elektronik ticaret ortami, elektronik ticaret faaliyetinde bulunulan internet sitesi, mobil site veya mobil uygulama gibi platformlari,
  • Elektronik ticaret pazar yeri, ETAHS'nin aracilik hizmetini sundugu elektronik ticaret ortamini,
  • Net islem hacmi, iptal ve iadeler hariç olmak üzere, ETAHS için aracilik hizmeti sundugu elektronik ticaret pazar yerleri, ETHS için ise elektronik ticaret pazar yeri niteligini haiz olmayan kendine ait elektronik ticaret ortamlari üzerinden belirli bir dönemde yapilan sözlesme ve verilen siparisler için düzenlenmesi gereken nihai fatura veya fatura yerine geçen belge degerleri toplamini

ifade etmektedir.

Bununla birlikte Yönetmelik'te tanimlar kisminda ETAHS ve ETHS'lerin net islem hacimleri ve islem sayilarina bagli olarak orta, büyük ve çok büyük ölçekli olmak üzere üçlü bir ayrima gidilmis ve bu kategorilere iliskin ilgili kriterler ayrica tanimlanmistir.

Bilgi Verme ve Siparise Iliskin Yükümlülükler

Yönetmelik'in 5. ve 6. maddeleri ile ETHS ve ETAHS'lerin ana sayfalarinda eksiksiz sekilde bulundurmalari gereken bilgilere yer verilmistir.

Bunun yaninda ETAHS'lere getirilen dogrulama yükümlülügü sebebiyle elektronik ticaret pazar yerinde satis yapan ETHS, merkez adresini, elektronik posta adresini ve telefon numarasini ETAHS'ye bildirmeli ve bu madde kapsamindaki bilgiler ile ilgili degisiklikleri degisikligin gerçeklestigi tarihi izleyen gün sonuna kadar dâhili iletisim sistemi üzerinden ETAHS'ye iletmelidir. ETAHS ise kendisine iletilen bu bilgilerin ulasilabilir olmasi için gerekli teknik imkanlari saglamalidir.

ETHS'nin 5. madde kapsaminda sundugu tanitici bilgilerin ETAHS tarafindan dogrulanmasi ve güncelliginin kontrolünün saglanmasi gerekmektedir. Bu sebeple ETAHS, her takvim yilinin ilk üç ayi içinde gerekli kontrolleri yapmalidir. Bilgilerin güncel olmamasi durumunda ETHS kendisine ETAHS tarafindan dahili iletisim sistemi üzerinden yapilan bildirim sonrasinda en fazla üç is günü içinde bilgileri güncellemekle yükümlüdür. ETAHS, verilen bu süre içinde tanitici bilgilerini güncellemeyen ETHS'ye bu bilgileri güncelleyene kadar yalnizca mevcut siparislere iliskin aracilik hizmeti sunabilecektir. ETAHS, kamu kurum ve kuruluslarinin kendisiyle dogrudan iletisim kurmasi amaciyla en az bir gerçek veya tüzel kisiyi irtibat noktasi olarak belirlemeli ve iletisim bilgilerini ETBIS üzerinden Bakanliga bildirmelidir.

Ayrica Yönetmelik'in 7. maddesinde yer verilen hükme göre ETAHS ve kendisine ait elektronik ortamda satis yapan ETHS'ler "islem rehberi" basligi altinda asagidaki bilgilere de yer vermeli ve güncel olduklarindan emin olmalilardir:

  • Sözlesmenin kurulabilmesi için mal ve hizmetin seçilmesi, teslimat ve ödeme bilgilerinin girilmesi ile siparisin onaylanmasi gibi gerekli asamalari gösterir sekilde teknik adimlar,
  • Sözlesmenin elektronik ortamda saklanip saklanmayacagi ile bu sözlesmeye alicinin daha sonra ayni ortamda erisiminin mümkün olup olmayacagi ve bu erisimin ne kadar süreyle saglanacagina iliskin bilgi,
  • Alicinin siparisi vermeden önce veri girisindeki hatalarini belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi amaciyla özet siparis formu ile geri al gibi teknik araçlarin sunulacagina iliskin bilgi,
  • Aliciyla arasinda uyusmazlik çikmasi halinde varsa alternatif uyusmazlik çözüm mekanizmalari.

Yönetmelik'in 8. maddesinde "siparise iliskin yükümlülükler" basligi ile ETAHS ve ETHS'lere yükümlülükler getirilmistir. Buna göre ETAHS ve kendisine ait elektronik ticaret ortaminda faaliyet gösteren ETHS'ler:

  • Ikinci el mallarin ayri kategoride satisa sunulmasini,
  • Siparisin onaylanmasi asamasinda ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce, vergi ve teslimat masraflari da dâhil olmak üzere alicinin ödeyecegi toplam bedelin ve sözlesmenin diger sartlarinin alici tarafindan açikça görülmesini,
  • Mal veya hizmetin toplam bedeli, fiyatin hesaplanma usulü ve teslimat masraflari önceden belirlenemiyorsa buna iliskin ek masraflarin ödenebilecegi bilgisini,
  • Alicinin siparisi onaylamasindan önce veri girisindeki hatalarini belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi amaciyla özet siparis formu ile geri al gibi teknik araçlari,
  • Sözlesme hükümlerinin, alici tarafindan yeniden görülebilmesi, basili bir sekilde kullanilabilmesi ve saklanabilmesi amaciyla söz konusu hususlarin aliciya fiziki veya elektronik ortamda temin edilmesini

saglamalilardir.

Hukuka Aykiri Içerik ve Haksiz Ticari Uygulamalar

Diger kanunlarda aksine hüküm bulunmadikça, ETAHS'ler ETHS tarafindan sunulan içerik ve içerige konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykiriliklardan sorumlu degildir. ETAHS'nin içerigin hukuka aykiri oldugundan haberdar olmasi halinde bu içerigi kirk sekiz saati geçmemek üzere gecikmeksizin yayimdan kaldirmali ve hukuka aykiri bu hususu ETHS ile ilgili kamu kurum ve kuruluslarina gerekçesiyle bildirilmelidir. Hukuka aykiri içerigin (i) 24. madde kapsaminda ETAHS tarafindan tespit edilmesi, (ii) yargi mercilerinin hukuka aykiri içerige iliskin kararinin ETAHS'ye bildirilmesi, (iii) Bakanlik'in ya da görev alanlarina giren konularda diger kamu kurum ve kuruluslarinin hukuka aykiri içerik bildiriminde bulunmasi gibi durumlarda ETAHS'in bu hukuka aykiri içerikten haberdar oldugu kabul edilecektir.

Yönetmelik'in 11. maddesi kapsaminda elektronik ticarette haksiz ticari uygulamada bulunulamayacagi düzenlenmistir. ETAHS'nin, aracilik hizmeti sundugu ETHS'nin ticari faaliyetlerini önemli ölçüde bozan, makul karar verme yetenegini azaltan veya belirli bir karari almaya zorlayarak normal sartlarda taraf olmayacagi bir ticari iliskinin tarafi olmasina sebep olan uygulamalarinin haksiz oldugunun kabul edilecegi düzenlenmistir. Yönetmelik'in 11/2 bendi uyarinca özetle:

  1. ETHS'ye yapilmasi gereken ödemenin en geç, ürün satis bedelinin ETAHS'nin tasarrufuna girdigi ve siparisin aliciya ulastigi tarihten itibaren bes is günü içinde yapilmamasi,
  2. ETAHS tarafindan ETHS'nin kampanyali mal veya hizmet satisina zorlanmasi,
  3. ETHS ile olan ticari iliski kosullarinin, yazili veya elektronik ortamda yapilan aracilik sözlesmesiyle belirlenmemesi, bu sözlesmenin açik, anlasilir ve ilgili sistem üzerinden erisilebilir olmasinin saglanmamasi,
  4. ETHS aleyhine aracilik sözlesmesinde geçmise yönelik veya tek tarafli degisiklik yapilmasi ya da buna imkân saglayan herhangi bir hükme aracilik sözlesmesinde yer verilmesi,
  5. Herhangi bir hizmet verilmedigi veya verilen hizmetin türü, bedelinin veya oraninin aracilik sözlesmesinde belirtilmedigi hâlde ETHS'den bedel alinmasi,
  6. Aracilik sözlesmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmedigi hâlde ETHS'ye sunulan hizmetin kisitlanmasi, askiya alinmasi veya sonlandirilmasi,
  7. ETAHS tarafindan ETHS'nin önceden onayi alinmaksizin, Tüketicinin Korunmasi Hakkinda Kanunda belirtilen sürelerin üzerinde cayma hakki süreleri belirlenmesi,
  8. ETAHS tarafindan ETHS'lere, kendi ürün ve faaliyetleri hakkinda gerçek disi veya yaniltici açiklama ve bildirimde bulunulmasi

hallerinin her durumda haksiz ticari uygulama sayilabilecegi düzenlenmistir.

Fikri ve Sinai Mülkiyet Hakki Ihlalleri

Fikri ve sinai mülkiyet haklarina yönelik ihlaller sikayete tabidir ve sikayet basvurusu dahili iletisim sistemi, KEP veya noter araciligi ile ETAHS'ye yapilmaktadir. Sikayet basvurusuna eklenmesi gereken bilgi, belge ve sair hususlar Yönetmelik'in 12. maddesinde düzenlenmistir. Bu madde kapsaminda belirtilen hususlari içermeyen basvurularin ETAHS tarafindan isleme alinmayacagi ayrica belirtilmistir. ETAHS, sikayet basvurusunun kendisine ulasmasindan itibaren kirk sekiz saati geçmemek üzere gecikmeksizin sikayete konu ürünü yayimdan kaldirarak durumu ETHS'ye ve hak sahibine bildirir; bildirimde ayrica sikayet basvurusuna itiraz yöntemleri belirtilir.

Sikayet basvurusuna itiraz yöntemi, Yönetmelik'in 13. maddesinde düzenlenmis olup; ürünü yayimdan kaldirilan ETHS tarafindan bu maddede itiraz basvurusunda bulunmasi gerekli bilgi, belge ve deliller ile dahili iletisim sistemi, KEP veya noter araciligiyla ETAHS'ye yapilmalidir. ETHS'nin itirazinda hakli oldugunun bu madde kapsaminda sunulan bilgi ve belgelerden açikça anlasilmasi halinde ETAHS, sikâyete konu ürünü itiraz basvurusunun kendisine ulasmasindan itibaren en geç yirmi dört saat içinde ilgili içerigi yeniden yayimlar ve durumu hak sahibi ile ETHS'ye gecikmeksizin bildirir.

Son olarak ETAHS tarafindan yapilacak inceleme yalnizca ETHS'den temin edilen bilgi ve belgelerin incelenmesi ile sinirli oldugu düzenlenmistir. Ilgililerin genel hükümlere göre adli ve idari mercilere basvurma haklari ayrica saklidir.

Aracilik Sözlesmesi

ETAHS ve ETHS arasindaki ticari iliskinin kosullarinin yazili sekilde veya elektronik ortamda düzenlendigi aracilik sözlesmesinde yer almasi gereken asgari unsurlar Yönetmelik'in 15. maddesinde düzenlenmistir. Ayrica madde 15/2'de aracilik sözlesmesinde yer almasi gereken ek unsurlar düzenlenmistir. Buna göre ETAHS tarafindan yapilacak aracilik sözlesmesinde madde 21/1-c'de yer alan verilerin ETHS tarafindan bedelsiz ve etkin sekilde tasinimi, aracilik sözlesmesinin süresi içinde bu verilere erisim saglamasina teknik imkan sunacagina iliskin bilgiyi, ETHS'nin veriye erisim ve veri tasima taleplerinin alici bilgileri anonimlestirilerek on bes gün içinde karsilanacagina iliskin bilgilere de yer vermelidir.

ETAHS, aracilik sözlesmesi degisikligine iliskin bildirimi dâhili iletisim sistemi ve ayrica onaylanmis elektronik iletisim adresi üzerinden ETHS'ye yapar. ETAHS, tarafindan daha uzun bir süre belirlenmemis olmasi durumunda sözlesme degisiklikleri bildirim tarihinden itibaren on bes gün içerisinde uygulamaya konulur. Ancak teknik gelistirme yapilmasi gerektiren haller, komisyon oranlarinin ve diger hizmet bedellerinin arttirimi, aracilik hizmetini kisitlama, askiya alma veya sonlandirma, ETHS'ye yeni cezai sart getirme veya hak ve menfaat dengesinin ETHS aleyhine bozulmasi gibi sonuçlar dogan durumlarda bu süre otuz gündür. ETHS, bu sürenin sona ermesinden önce dahili iletisim sistemi üzerinden bildirimde bulunarak aracilik hizmet sözlesmesini tazminatsiz feshedebilir.

Yönetmelik'in 17. maddesinde aracilik hizmetinin kisitlanmasi, askiya alinmasi ve sonlandirilmasi halleri düzenlenmistir. Bu madde uyarinca ETAHS, aracilik sözlesmesinde yer verilen nesnel ölçütler hariç olmak üzere aracilik hizmetini kisitlayamaz, askiya alamaz veya sonlandiramaz. ETAHS, mevzuattan kaynaklanan, kamu düzenini ilgilendiren veya gecikmesinde sakinca bulunan, dolandiricilik, veri ihlali veya siber güvenlik riski içeren durumlarda gerekçesini ETHS'ye gecikmeksizin bildirerek verdigi aracilik hizmetini derhal kisitlayabilir, askiya alabilir veya sonlandirabilir. Bunun disinda kalan hususlar için ETAHS'in ETHS'den açiklama talep etmesi ve bu açiklamalar için üç is günü süre vermesi gerekir. Bu süre zarfinda açiklama yapilmamasi ya da yapilan açiklamalarin yeterli olmamasi durumlarinda ETAHS aracilik hizmetini kisitlayabilir, askiya alabilir veya sonlandirabilir. ETAHS bu durumda kararini, ETHS'nin açiklamasinin kendisine ulastigi tarihten itibaren yedi is günü içinde veya açiklama sunulmamasi halinde açiklama için verilen üç is gününün sonunda ETHS'ye bildirir.

Reklam ve Indirim Bütçesi Limitleri

Yazili, isitsel ve görsel medya, dijital mecra, sosyal medya veya açik ya da kapali alanlarda veya taninmis kisi gibi iletisime elverisli her türlü araç kullanilarak yapilan; mal ve hizmetlerin çevrim içi veya çevrim disi mecralarda tanitilmasi, görünürlügünün artirilmasi ya da erisiminin kolaylastirilmasi, alicilarin satin alma veya kiralama kararlarinin etkilenmesi, söz konusu mal ve hizmetlere erisimin kolaylastirilmasi amaciyla gerçek veya tüzel kisiler ile dogrudan ya da dolayli ekonomik menfaat saglanmasi gibi sponsorluk faaliyetleri dahil tanitim ve pazarlama iletisimi reklam kabul edilmektedir. Yönetmelik'in 28. maddesinde büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS'lere ayrilacak olan reklam bütçesi, oranlari, reklam harcamalari açisindan da bir takim yükümlülük getirilmektedir. Örnegin, büyük ve çok büyük ölçekli ETHS, net islem hacminin ayni takvim yilina iliskin on iki aylik ortalama Tüketici Fiyat Endeksi degisim orani uygulanmis tutarinin otuz milyar Türk liralik kismi için bu tutarin yüzde ikisine, otuz milyar Türk lirasinin üzerindeki kismi için ise bu tutarin binde üçüne kadar reklam harcamasini izleyen takvim yilinda yapabilir.

ETAHS'nin, alici ve ETHS'ler, ETHS'nin ise alicilar adina katlandigi maliyetler, bunlara saglanan promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânlar ile diger ekonomik menfaatler indirim bütçesi içinde degerlendirilir. Yönetmelik'in 29. maddesinde ayrica her durumda indirim kabul edilebilecek durumlar, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS'lerin indirim bütçesine iliskin yükümlülükleri, indirim bütçesi oranlari ayrica düzenlenmistir. Büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS'lere ayrilan indirim bütçesi ise yukarida yer verilen reklam bütçesindeki oranlar ile aynidir.

Elektronik Ticaret Lisansi

Yönetmelik'in 30. maddesinde bir takvim yilindaki net islem hacmi on milyar Türk lirasinin üzerinde ve iptal ve iadeler hariç islem sayisi yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS, büyük ölçekli ve çok büyük ölçekli ETAHS ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli olup toplam satis hasilatinin yarisindan fazlasini elektronik ticaret satislarindan elde eden ETHS, faaliyetine devam edebilmek için Bakanlik'tan lisans almak veya lisansini yenilemek zorundadir. Lisans alma ve yenileme basvurusu her takvim yilinin mart ayi içinde ETBIS üzerinden yapilir ve basvurular on bes gün içinde sonuçlandirilir.

Yürürlük Tarihi

Yönetmeligin "Dâhili Iletisim Sistemi"ni düzenleyen 18. maddesi 01.07.2023 tarihinde, "Reklam ve Indirim Bütçeleri"ni düzenleyen 28. ve 29. maddeleri 2022 takvim yilina iliskin net islem hacimlerine de uygulanmak üzere 01.01.2023 tarihinde, "Veri Kullanimi ve Paylasimi"ni düzenleyen 21. maddesi ile "Elektronik Ticaret Lisansi Basvurusunun Sonuçlandirilmasi"ni düzenleyen 31. maddenin 5. fikrasi 01.01.2024 tarihinde diger hükümler ise yayim tarihi olan 01.01.2023 tarihinde yürürlüge girecektir.

Sonuç

Yönetmelik ile teknolojide yasanan gelismelerle her geçen gün büyüyen elektronik ticaret sektöründe ihtiyaç duyulan uyum süreci gerçeklestirilmistir. Nitekim Yönetmelik ile sektörel önem arz eden tanimlamalara detayli bir sekilde yer verilmis, haksiz rekabetin önüne geçilebilmesi için haksiz ticari uygulama sayilabilecek haller sayilmis, son yillarda sayilari oldukça artan fikri ve sinai hak ihlallerinin de önüne geçmek amaciyla gerekli önlemlere yer verilmistir. Yönetmelik'te ETAHS ve ETHS'lerin uymasi gereken yükümlülüklere detaylica yer verilmis olmasi, ilerleyen günlerde bu yükümlülüklere uyulup uyulmamasi noktasinda yogun takip ve denetimi de beraberinde getirebilecektir. Yönetmekte belirtilen yükümlülüklere, Bakanligi yaniltmaya yönelik is ve islemlerle aykiri davranilmasi halinde 6563 sayili Kanun'unda düzenlenmis olan idari para cezalari gündeme gelebilecektir. 6563 sayili Kanun'un 12/5 bendine atifla söz konusu idari para cezalarina iliskin fiillerin, Bakanlik'i yaniltmaya yönelik is ve islemlerle gerçeklestirilmesi hâlinde ise cezalarin on kati uygulanabilecegi hususu da unutulmamalidir. Bu nedenle hem yürürlüge giren hem de önümüzdeki günlerde yürürlüge girecek olan düzenlemeler açisindan, tüm ETAHS ve ETHS'lerin yukarida özetlenen düzenlemeler dahilinde uyum süreçlerini eksiksiz olarak tamamlamalari ve Yönetmelik tarafindan öngörülen hukuki yükümlülükleri yerine getirmeleri önem arz etmektedir.

Makaleye katkilari için Beste Bayrak'a tesekkür ederiz.

2. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/08/20150826-10.htm

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.