A) COVID-19 NEDENIYLE YASANAN SÜREÇ
Ülkemizde ve dünyada Covid-19 salgini nedeniyle olumsuz yönde en çok etkilenen sektörlerden basinda hiç süphesiz turizm ve havacilik sektörleri yer almaktadir. Bunun baslica sebebi ise ülkelerde vaka sayilarinin artmaya baslamasi ile birlikte öncelikle uluslararasi uçuslarda ardindan da yurtiçi uçuslarinda uçus yasaklarinin getirilmesidir. Yasaklar neticesinde, hava tasima isletmeleri planli uçus seferlerini iptal etmek zorunda kalmis ve paket seyahat turu hizmetleri sunan turizm acenteleri (paket tur düzenleyicileri) de planlanan tarihlerde tur hizmetlerini ifa edememislerdir. Söz konusu planli uçus seferlerine ve tur hizmetlerine iliskin sözlesmelerin feshi ve ödenmis olan ücret iadeleri noktasinda, gerek sirketlerin yasayacagi ekonomik sikintilari asgari düzeyde tutabilmek gerekse tüketicilerin haklarinin temini adina ilgili mevzuatlarda düzenlemeler yapilmis ve iade sürecine iliskin belli prosedürler getirilmistir.
B) SÜRECIN HAVA TASIMA ISLETMELERI YOLCULARINA ETKISI
Ilk olarak, 25/03/2020 tarihli 31079 Sayili Resmî Gazetede Yayimlanan "Hava Yolu ile Seyahat Eden Yolcularin Haklarina Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)'de Degisiklik Yapilmasina Dair Yönetmelik" ile asagida yer alan hükümler düzenlenmistir.
"GEÇICI MADDE 1 – (1) COVID-19 salgini nedeniyle 5/2/2020 tarihinden itibaren uçusun iptal edilmesi durumunda, bu iptaller sebebiyle uçusu icra eden veya etme taahhüdünde bulunan hava tasima isletmesi 8 inci, 9 uncu ve 10 uncu maddelerde yer alan hükümlerden uçus yasaklari kalktiktan sonraki iki ay sonuna kadar muaftir.
(2) COVID-19 salgini nedeniyle uçusu iptal edilen yolcunun, hava tasima isletmesinin bos koltuk durumuna bagli olarak istedigi bir tarih için bilette degisiklik yapma veya bileti açiga alma hakki vardir. Yolcu, açiga alinip kullanilmayan biletin iadesini uçus yasaklari kalktiktan sonraki iki ayin sonrasinda hava tasima isletmesinden alabilir."
Isbu geçici maddenin birinci fikra hükmü zaman bakimindan geriye yürütülerek, 5/02/2020 tarihinden sonraki süreçte uçuslari Covid-19 salgini nedeniyle iptal edilen yolcularin, tazminat, geri ödeme, güzergâh degisikligi ve hizmet talebi haklarina iliskin edimlerin ifalarinin uçus yasaklari kalkmasindan iki ay sonrasinda gerçeklestirilecegi düzenlemistir.
Bununla birlikte ayni maddenin ikinci fikrasi uyarinca, yolcular iptal edilen uçuslarinin tarihlerini ileri bir tarihle degistirme veya söz konusu biletlerini açiga alma haklarina sahiptirler. Ayrica yolcularin evvelce açiga almis olduklari biletleri varsa, bu biletlerine iliskin ücret iadelerini de yine uçus yasaklari kalktiktan sonraki iki ayin sonunda ilgili hava tasima isletmelerinden alabileceklerdir.
C) SÜRECIN PAKET TUR SÖZLESMELERI KATILIMCILARINA ETKISI
Yukarida da bahsettigimiz gibi, planli uçus seferlerinin iptal edilmesi, yalnizca hava tasima isletmelerinden alinan uçak bileti satin alan yolculari degil, ayni zamanda paket tur düzenleyicilerinden tur hizmeti satin alan tüketicileri (katilimcilar) de yakindan ilgilendirmektedir. Bilindigi üzere, paket tur düzenleyicilerinin önemli bir çogunlugu hizmetlerini ifa ederlerken ulasim araci olarak hava yolu tasimaciligini kullanmaktadirlar. Bunun dogal bir sonucu olarak birçok paket tur düzenleyicisi de önceden planlanmis tur hizmetlerini ifa edememis ve iptal edilen tur ücretlerinin iadeleri sürecinde sorunlar gündeme gelmistir. Zira, tur düzenleyicileri de yolcular gibi hava tasima isletmelerine ödemis olduklari ücretlerin iadelerini uçus yasaklarinin kalkmasini izleyen iki ayi beklemek zorundadirlar. Bundan mütevellit tur düzenleyicileri de katilimcilarin "Paket Tur Sözlesmeleri Yönetmeligi'nin" 16. maddesi uyarinca sözlesmelerini feshedip ödemis olduklari ücretlerin iadesini talepleri karsisinda zorluklar yasamislardir.
Yukarida açiklamis oldugumuz bu durumun yarattigi ekonomik zorlugun önüne geçebilmek bakimindan "Hava Yolu Ile Seyahat Eden Yolcularin Haklarina Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)'de Degisiklik Yapilmasina Dair Yönetmelik"e paralel bir düzenleme olarak 15/05/2020 tarihli 31128 Sayili Resmî Gazetede Yayimlanan "Paket Tur Sözlesmeleri Yönetmeliginde Degisiklik Yapilmasina Dair Yönetmelik" ile asagida yer alan hükümler düzenlenmistir.
"Covid-19 salgini nedeniyle sözlesmenin feshi
GEÇICI MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeligin 16 nci maddesi kapsaminda yapilan bedel iadelerinin, fesih bildiriminin paket tur düzenleyicisi veya aracisina ulasmasindan itibaren on dört gün içerisinde yapilmasi esastir. Ancak, COVID-19 salgini nedeniyle, 5/2/2020 tarihinden itibaren ifasi öngörülen ve hava yolu ile ulastirma içeren paket tur sözlesmelerine iliskin bedel iadelerinde, paket tur düzenleyicisi veya aracisi tarafindan hava tasima isletmelerine ödenip belgelendirilen uçus bedeli, uçus yasagi kalktiktan sonraki altmisinci günü izleyen on dört gün içerisinde katilimciya iade edilir.
(2) Katilimcinin bilgilendirilmesi ve açik onayinin alinmasi kosuluyla, ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülüklerden dogan masraflar hariç olmak üzere katilimcinin ödemis oldugu bedel, uçus yasagi kalktiktan sonraki altmisinci günü izleyen on dört gün içerisinde iade edilir.
(3) Katilimcinin birinci veya ikinci fikrayi tercih ettigine iliskin yazili olarak veya kalici veri saklayicisi ile bilgilendirilmesi ve onayinin alinmasinda ispat yükü paket tur düzenleyicisi veya aracisina aittir."
Isbu geçici maddenin birinci fikrasinda, yapilacak iadelere iliskin ikili bir ayrima gidilmistir. Fikranin ilk cümlesi ile Paket Tur Sözlesmeleri Yönetmeligi'nin 16. maddesinde bedel iade taleplerinin tur düzenleyicisi veya aracisina ulasmasini takip eden on dört gün içerisinde yapilmasi hükmü korunmustur. Ancak ayni fikrada, hava yolu ile ulastirma içeren ve 05/02/2020 tarihinden itibaren gerçeklestirilmesi planlanip Covid-19 salgini nedeniyle iptal edilen turlara iliskin uçus yasaklarinin kalkmasindan sonraki altmisinci günü izleyen on dört gün içerisinde"uçus bedeline tekabül eden ücretin" katilimciya iade edilecegi düzenlenmistir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, katilimciya ondört gün içerisinde iadesi saglanacak ücret rehber hizmeti, konaklama ve gida ücreti gibi uçus bedeli disinda kalan ücretlerdir. Uçus bedeli ise tur düzenleyicisi/aracisi tarafindan hava tasima isletmesine ödenmis ve bunun belgelendirilmis olmasi sartiyla uçus yasaklarinin kalkmasindan sonraki altmisinci günü izleyen on dört gün içerisinde ödenecektir.
Maddenin ikinci fikrasina göre ise, paket tur düzenleyicileri, katilimcilarin açik onaylarini almak kosuluyla, ödenmesi zorunlu vergi, harç ve benzeri yasal yükümlülükler disinda kalan paket tutarinin tamaminin iadesini için uçus yasaklarinin kalkmasindan sonraki altmisinci günü izleyen on dört gün içerisinde gerçeklestirme hakkina sahip olacaklardir.
Maddenin son fikrasinda, katilimcilarin iade taleplerine iliskin ilk iki fikra arasinda bir seçimlik hak taninmis ve ihtilaf halinde hangi seçimlik hakkin kullanildiginin ispat külfeti tur düzenleyicileri üzerine birakilmistir. Her ne kadar iki fikra arasinda katilimcilara bir seçimlik hak taninmis ise de ikinci fikra düzenlemesi ile yalnizca uçus bedeli degil de ücretin tamaminin iadesi için uçus yasaklarinin kalkmasi kosulu getirildiginden, esas itibariyle bu madde hükmü paket tur düzenleyicileri lehine düzenlemedir. Bu sebepledir ki, ikinci fikra hükmünün uygulanabilmesi için katilimcilarin bilgilendirilmesi ve açik onaylarinin alinmasi kosulu getirilmistir.
SONUÇ
25/03/2020 tarihli 31079 Sayili Resmî Gazetede Yayimlanan "Hava Yolu ile Seyahat Eden Yolcularin Haklarina Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)'de Degisiklik Yapilmasina Dair Yönetmelik" ile getirilen düzenleme uyarinca, 05/02/2020 tarihinden sonraki süreçte Covid-19 nedeniyle uçuslari iptal edilen yolculara asagida yer alan 3 farkli seçimlik hak taninmis olup, yolcular bu seçimlik haklardan herhangi birini tercih ederek hava tasima isletmesinden talepte bulunma hakkina sahiptirler. Buna göre, uçuslari iptal edilen yolcular:
- Iptal edilen uçusa iliskin ücret iadesi talep edebilirler. Ancak uçus yasaklari kalktiktan iki ay sonrasinda hava tasima isletmesi tarafindan ücretin iadesi saglanacaktir.
- Iptal edilen uçuslarini ileri bir tarihte gerçeklestirilmesi planlanan uçus ile degistirebilirler.
- Iptal edilen uçuslarinin biletlerini açiga aldirabilirler.
Buna paralel olarak, paket tur sözlesmeleri kapsaminda seyahatleri 05/02/2020 tarihinden sonraki süreçte Covid-19 salgini nedeniyle iptal edilen katilimcilar asagida yer alan 2 seçimlik haktan birini tercih edebileceklerdir:
- Derhal fesih haklarini kullanarak ödedikleri tur ücreti içerisinde uçus bileti disinda kalan ücreti fesih bildirimlerinden itibaren on dört gün içerisinde alabilirler. Paket tur düzenleyicisi tarafindan hava tasima isletmesine ödenmis ve belgelendirilmis uçus biletine tekabül eden ücret miktari ise uçus yasaklarinin kalkmasindan sonraki altmisinci günü takip eden on dört gün içerisinde kendilerine iade edilecektir. Bu noktada, ödenen ücretin ne kadarinin uçus bedeline iliskin oldugu katilimcilar tarafindan bilinemeyecegi için buna iliskin ödeme belgesi paket tur düzenleyicisinden talep edilmelidir.
- Katilimcilar açik onay verdikleri takdirde ödenen paket tur ücretinin tamami uçus yasaklarinin kalkmasindan sonraki altmisinci günü takip eden on dört gün içerisinde kendilerine iade edilebilecektir.
"Hava Yolu ile Seyahat Eden Yolcularin Haklarina Dair Yönetmelik (SHY-Yolcu)'de Degisiklik Yapilmasina Dair Yönetmelik" metni için tiklayiniz:
https://resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/03/20200325-15.htm
"Paket Tur Sözlesmeleri Yönetmeliginde Degisiklik Yapilmasina Dair Yönetmelik" metni için tiklayiniz:
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/05/20200515-8.htm
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
