De Hoge Raad heeft onlangs een arrest gewezen waarin het ging om de vraag welke rechter onder de EEX-Verordening een grensoverschrijdend geschil over een onrechtmatige daad kan behandelen. De Hoge Raad gaf een duidelijk overzicht van de rechtspraak van het Europese Hof. In een dergelijk geschil zijn op grond van de verordening mogelijk rechters in meerdere lidstaten bevoegd. Cliënten moeten er dus op bedacht zijn dat zij misschien in meerdere lidstaten voor de rechter kunnen worden gedaagd als zij worden aangesproken in verband met een beweerde onrechtmatige daad, waaronder begrepen productaansprakelijkheid.

Deze zaak ging over aansprakelijkheid voor een ongeval dat zou zijn veroorzaakt door een gebrekkige tractor. Deze in Duitsland vervaardigde tractor kwam stil te staan op een spoor in Nederland, en dit veroorzaakte een botsing met een trein met schade voor NS en ProRail tot gevolg. De verzekeraar van NS en ProRail startte in Nederland een procedure tegen de Duitse producent van de tractor. De kernvraag was of de Nederlandse rechter bevoegd was van dit geschil kennis te nemen. De vraag moest worden beantwoord op basis van de Verordening (EG) nr. 44/2001 van de Raad van 22 december 2000 betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken, oftewel de EEX-Verordening. De Hoge Raad geeft in deze uitspraak een helder overzicht van de criteria die hierbij een rol spelen.

Op basis van de EEX-Verordening is bij een vordering uit onrechtmatige daad bevoegd de rechter van de plaats waar het schadebrengende feit zich heeft voorgedaan of zich kan voordoen. Hierbij geldt op basis van vaste rechtspraak van het Europese Hof het volgende.

Als de plaats waar zich het feit heeft voorgedaan dat tot aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad kan leiden niet dezelfde is als de plaats waar schade is ontstaan als gevolg van dat feit, dan omvat de plaats waar het schadebrengende feit zich heeft voorgedaan:

  • de in een lidstaat gelegen plaats van de schadeveroorzakende gebeurtenis, en ook
  • de in een andere lidstaat gelegen plaats waar de schade is ingetreden.

Hieruit volgt dat de eiser de verweerder kan oproepen voor zowel de rechter van de plaats waar de schade is ingetreden als de rechter van de plaats van de schadeveroorzakende gebeurtenis. Overigens zal dit, als de verweerder in twee lidstaten tegelijk wordt opgeroepen, niet betekenen dat de zaak in beide lidstaten wordt voortgezet. Europees recht bepaalt namelijk dat wanneer voor gerechten van verschillende lidstaten tussen dezelfde partijen vorderingen aanhangig zijn die hetzelfde onderwerp betreffen en op dezelfde oorzaak berusten, het gerecht waarbij de zaak het laatst is aangebracht zich uiteindelijk onbevoegd verklaart. Bij samenhangende vorderingen in meerdere lidstaten voorziet Europees recht in de mogelijkheid dat het gerecht waarbij de zaak het laatste is aangebracht, zijn uitspraak aanhoudt totdat in de andere procedure is beslist.

Productaansprakelijkheid is een bijzondere vorm van onrechtmatige daad. Bij productaansprakelijkheid moet als de plaats waar de schade is ingetreden worden aangemerkt de plaats waar de initiële schade is ingetreden bij normaal gebruik van het product, en moet als de plaats van de schadeveroorzakende gebeurtenis worden aangemerkt de plaats waar het betrokken product is vervaardigd. Ook bij productaansprakelijkheid heeft de eiser bij het niet samenvallen van deze plaatsen dus de keuze tussen twee lidstaten om een procedure te starten.

Het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden oordeelde eerder in deze zaak opmerkelijk genoeg dat de Nederlandse rechter op grond van Europese regelgeving niet bevoegd was. Dit oordeel hield in cassatie geen stand. De Hoge Raad besliste dat zowel de Nederlandse als de Duitse rechter bevoegdheid heeft. De Duitse rechter als rechter van de plaats waar de schadeveroorzakende gebeurtenis heeft plaatsgevonden en de Nederlandse rechter als rechter van de plaats waar de schade is ingetreden.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.