ÖZET
İşçinin haftalık çalışma süresinin tam süreli çalışan işçiye göre daha az belirlenmesi durumunda, kısmi süreli iş sözleşmesi söz konusu olur. Herhangi bir işyerinde kısmî süreli çalışmanın var olup olmadığını anlayabilmek için o işyerinde uygulanan aylık normal çalışma saati bulunarak bulunan saatin 2/3 'ü söz konusu ay için azami kısmi süreli çalışma saati olarak kabul edilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Kısmi Çalışma, Prim Ödeme Gün Sayısı, Eksik Gün Bildirimi.
GİRİŞ
Günümüzde birçok şirkette çoğu kişi tarafından part-time olarak da bilinen adıyla kısmi süreli çalışma yaygın olarak uygulanmaktadır.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği'nde yer alan düzenlemeye göre, sigortalının normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre üçte ikisi oranından daha az belirlendiği çalışmalar kısmî süreli çalışmadır.
- SGK EKSİK GÜN SAYISI HESAPLAMASI
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ("5510 Sayılı Kanun")'nun "Prime esas kazançlar" başlığını taşıyan 80. maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde, "Sigortalıların günlük kazançlarının hesabında esas tutulan gün sayılarının, aynı zamanda, bunların prim ödeme gün sayılarını gösterdiği, ancak, işveren ve sigortalı arasında kısmi süreli hizmet akdinin yazılı olarak yapılmış olması kaydıyla, ay içerisinde günün bazı saatlerinde çalışan ve çalıştığı saat karşılığında ücret alan sigortalının ay içindeki prim ödeme gün sayısının, ay içindeki toplam çalışma saati süresinin 4857 Sayılı İş Kanunu ("4857 Sayılı Kanun")'na göre belirlenen haftalık çalışma süresine göre hesaplanan günlük çalışma saatine bölünmesi suretiyle bulunacağı, bu şekildeki hesaplamada gün kesirlerin bir gün kabul edileceği," hükmü amirdir.
4857 sayılı Kanun'un "Kısmi Süreli ve Tam Süreli İş Sözleşmesi" başlıklı 13. maddesinde de "İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşmenin kısmi süreli iş sözleşmesi olduğu," hükme bağlanmıştır.
Yönetmelik'in "Kısmi süreli çalışmalarda prim ödeme gün sayısı" başlıklı 101. maddesinde ise, iş sözleşmesi saat ücreti karşılığı yapılmış ise kısmi süreli çalışan sigortalıların ay içinde çalıştığı toplam sürenin, 4857 sayılı Kanun'a göre günlük olağan çalışma süresi olan 7,5 saate bölünmesiyle, sigortalı için bildirilmesi gereken prim ödeme gün sayısı hesaplanacağı ve bu şekilde yapılacak hesaplamalarda 7,5 saatin altındaki çalışmaların 1 güne tamamlanacağı hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca, tam zamanlı haftalık çalışma süresi 45 saat ve günlük çalışma süresi 7,5 saat olduğundan bir çalışmanın kısmı süreli çalışma olarak kabul edilmesi için haftalık tam zamanlı 45 saatlik çalışma süresinin üçte ikisi veya bunun altında (30 saat veya altında) olması gerekmektedir. Bu doğrultuda kısmı süreli iş sözleşmelerinde çalışma sürelerinin haftalık saat olarak belirtilmesi gerekmekte olup, çalışma süresi belirtilmeyen veya haftalık 30 saatin üzerinde çalışma süreleri belirlenmiş sözleşmeler kısmi süreli sözleşme olarak kabul edilmeyecektir. Kısmı süreli sözleşmelerde, çalışma süresi açısından uygunluğun ölçüsü haftalık çalışma süresidir.
Bu hesaplama yapılırken o ay içindeki her haftanın pazar/tatil günleri hariç her iş gününde çalışılacak gün sayısı günlük çalışma saati olan 7,5 ile çarpılarak haftalık çalışma saati bulunacaktır. Ayın her haftası bu şekilde hesap edilerek aylık toplam çalışma saati bulunacaktır, bulunacak toplam çalışma saatinin 2/3'ü alınarak, sigortalı ile işveren arasındaki sözleşmedeki aylık toplam çalışma saati ile karşılaştırılacaktır. Sözleşmeye göre hesap edilecek toplam çalışma saati, aylık toplam çalışma gün sayısının 2/3'ünden fazla ise bu sözleşme tam süreli sözleşme kabul edilerek sigortalının aylık 30 gün üzerinden bildirilmesi gerekecektir.
Örneğin, A işçisi B işvereni ile çalışma süresi haftalık 30 saati geçmemek üzere belirsiz süreli iş sözleşmesi imzalamıştır. B işverenine ait bu işyerinde, haftalık tam zamanlı azami çalışma süresi 45 saat ve çalışma gün sayısı ise 6 gün olduğu varsayıldığında, taraflar arasında akdedilen bu sözleşmeye istinaden yapılan çalışmanın kısmi veya tam süreli bir çalışma olduğunun tespiti için şu hesaplamalar yapılacaktır:
- Ay içinde pazar günü veya belirlenen herhangi bir dinlenme günü hariç, o takvim ayındaki çalışılabilecek tam süreli azami gün sayısı tespit edilecek ve 7,5 saat ile çarpılarak tam süreli azami çalışma saati bulunacaktır.
- Bulunan bu saatin 2/3 'ü söz konusu ay için azami kısmi süreli çalışma saati olarak kabul edilip söz konusu çalışmanın kısmi süreli veya tam süreli çalışma olup olmadığı tespit edilecektir.
Belirtilen çalışmanın, 4 günü pazar /tatil olan Mart ayında olduğu esas alındığında, aylık fiili çalışma günü 27 gün olacağından aylık tam zamanlı çalışma süresi 7,5*27=202,5 saat olarak bulunacaktır, bulunan azami çalışma saatinin 2/3'ü hesaplanıp (202,5/3=67,5*2=135) söz konusu ay için kısmi süreli azami çalışma süresi 135 saat olarak tespit edilecek, çalışma süresinin 135 saat veya altında bir sürede olması halinde çalışmanın kısmi süreli iş sözleşmesine istinaden yapılan bir çalışma olduğu kabul edilecek; 135 saatin üzerinde bir çalışma söz konusu olur ise çalışma tam süreli bir çalışma olarak kabul edilecek ve bildirilecek gün sayısı 30 olacaktır.
Diğer taraftan kısmi süreli iş sözleşmesine istinaden çalışan sigortalının SGK'ya kaç gün üzerinden bildiriminin yapılabileceği aşağıdaki hesaplamaya göre belirlenecektir:
İşçinin Ay İçindeki Toplam Çalışma Süresi 135
Kurum'a Bildirilecek Gün Sayısı: ---------------------------------------------------------- = ----- = 18
İş yerindeki Günlük Normal Çalışma Süresi 7,5
Sigortalının Kurum'a bildirileceği gün sayısı 18 gündür.
SONUÇ
Bir sözleşmenin kısmi süreli iş sözleşmesi olarak kabul edilmesi için haftalık çalışma süresinin üçte ikisi veya bu sürenin altında bir çalışma olması gerekmektedir. Ayrıca kısmı süreli iş sözleşmelerinde çalışma sürelerinin haftalık veya günlük saat olarak belirtilmesi gerekmekte olup, çalışma süresi belirtilmeyen veya eksik belirtilen sözleşmeler ile haftalık 30 saatin üzerinde çalışma süreleri belirlenmiş sözleşmeler kısmı süreli iş sözleşmesi kapsamında kabul edilmeyecektir. Bu kapsamda işyerlerinde kısmi süreli iş sözleşmesine dayalı olarak istihdam edilen sigortalıların bildirimleri APHB'de en fazla 18 gün olarak gerçekleştirilmelidir.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
