İşbu bilgi notu, mevzuattaki değişiklikler ışığında, Türkiye'deki döviz kredisi rejimi altında, sınır ötesi şirketler arası döviz kredisi kuralları özelinde detaylı bilgi sunmaktadır. Bankaların, finansal kiralama şirketlerinin, faktoring şirketlerinin ve finansman şirketlerinin ilgili mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla, yurt dışından kredi temin etmeleri ve yurt dışına kredi vermeleri serbest olduğu için işbu bilgi notunda kredi kullanan şirket, yukarıda sayılan kurumlar değildir. İşbu belgede banka; Türkiye'de faaliyette bulunan mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarını kapsamaktadır. 

I. İlgili Mevzuata Genel Bakış

İşbu bilgi notunun sınırlı kapsamında, döviz kredisine ilişkin ilgili mevzuat aşağıdaki gibidir:

  1. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar ("Karar")1
  2. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar ("Değişiklik Yapan Karar")2
  3. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sermaye Hareketleri Genelgesi ("Genelge")3
  4. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara ilişkin 2008/32-32 numaralı Tebliğ ("Tebliğ")4

2 Mayıs 2018'de yürürlüğe giren Genelge, 25 Ocak 2018 tarihli Değişiklik Yapan Karar tarafından sunulan yeni kurallar hakkında rehberlik etmekte ve Türkiye'deki döviz kredisi rejimini açıklamaktadır.

Karar'ın "Yurt dışından temin edilen krediler" başlıklı  17. Maddesi'nin işbu bilgi notuyla ilgili fıkraları şöyle özetlenebilir:

  • Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışından Türk lirası kredi temin etmeleri, temin edilen kredilerin bankalar aracılığıyla kullanılması şartıyla serbesttir.
  • Türkiye'de yerleşik kişiler yurt dışında yerleşik kişilerden bu maddede yer alan esaslar çerçevesinde döviz kredisi temin edebilir. Temin edilen kredilerin bankalar aracılığıyla kullanılması zorunludur.
  • Karar'ın 17. Maddesi'nin 3. Fıkrası'nda sayılan istisna hallerden birinin kapsamına girmediği sürece döviz geliri olmayan Türkiye'de yerleşik kişiler yurt dışından döviz kredisi temin edemez,
  • Döviz geliri olan ve kredi kullanım tarihinde kredi bakiyesi 15 milyon ABD dolarının altında olan Türkiye'de yerleşik kişiler, kullanılmak istenen kredi tutarı ile mevcut kredi bakiyesi5 toplamı son üç malî yılın döviz gelirleri toplamını aşmadığı müddetçe yurt dışından döviz kredisi kullanabilirler. ("Döviz Geliri Şartı")
  • Türkiye'de yerleşik kişilerce yurt dışından dövize endeksli kredi kullanılamaz.

Tebliğ'in 11. maddesi ve Genelge'nin 22. maddesi uyarınca, yurt dışından temin edilen krediler kural olarak bankalar aracılığıyla kullanılır. Ancak aşağıdaki hallerde yurt dışından alınan kredinin Türkiye'deki bir banka aracılığı ile yurda getirilerek kullanılması şartı aranmaz:

  • Sadece yurt dışında yürütülecek işlerle ilgili olarak temin edilen krediler;
  • (Genelge Ek-3'te listelenen) İhracat Kredisi Kuruluşları'ndan veya onların garantisiyle temin edilen ve doğrudan yurt dışındaki ihracatçıya ödenen krediler;
  • Yurtdışında yerleşik Kalkınma Bankaları'ndan sadece mal ithalatı amacıyla temin edilen gayrinakdi krediler;
  • Gemi alımı ve ithalatı amacıyla temin edilen krediler.

Tebliğ'in 11'inci Maddesi uyarınca, Türkiye'de yerleşik kişilerce yurt dışından temin edilen kredilerin kullanımı için borçlunun, kredinin vadesi, faiz oranı ve benzeri bilgileri içeren kredi sözleşmesi ile birlikte kullanıma aracılık eden bankaya başvurması gereklidir.

Aracı banka, yurt dışından sağlanan kredi muhabir hesabına alacak olarak kaydedildiği tarihte Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi'ne bildirim yapmakla yükümlüdür. Genelge'nin 19. Maddesi'nin 8. Fıkrası'na göre, aracı banka kredinin geri ödenip ödenmediğini izlemekle yükümlüdür. Ayrıca Genelge'nin 19. Maddesi'nin 6. Fıkrası bankayı, yurt dışından şirket hesabına transfer edilen 50.000 ABD doları veya üzerindeki transfer sebebi belirlenemeyen tüm döviz tutarlarının kredi olup olmadığının tespiti amacıyla ilgili firmadan yazılı beyan almakla yükümlü kılar.

Yurt dışından sağlanan döviz kredileri banka nezdinde kullanılmadan önce başka bir bankaya aktarılırsa, bu kredilerin bildirim ve takip yükümlülüğü açısından, kredinin aktarıldığı bankanın aracı sayılacağını göz önünde bulundurunuz. Aktarım işlemi kredi kullanılmaya başlandıktan sonra yapılamaz.

II. Yurt Dışında Yerleşik Şirketten Döviz Kredisi Sağlanması

Türkiye'de usulünce kurulmuş şirketler iki halde yurt dışından döviz kredisi alabilir, Döviz Geliri Şartı'nın sağlanması veya Karar'ın 17. Maddesi'nin 3. Fıkrası'nda ve Genelge'nin 21. Maddesinde sayılan Döviz Geliri Şartı'nın aranmadığı istisnalar kapsamında.

Genelge'nin 21. Maddesi'nin 15. Fıkrası'nın d Bendi'ne göre, dışarıda yerleşik yabancı sermayeli şirketlerin sermayesinin tamamına sahip olduğu Türkiye'de yerleşik grup şirketlerinin dışarıda yerleşik yabancı sermayeli grup şirketlerinden kullanacakları döviz kredilerinde Döviz Geliri Şartı aranmamaktadır.  

Maddenin 19. Fıkrası ise grup şirketlerinden döviz kredisi alınmasına dair iki hususu düzenlemiştir. Türkiye'de yerleşik şirketler,

  • üzerinde doğrudan yüzde yüz sahipliği olan yurt dışında yerleşik ana şirketten; veya
  • üzerinde dolaylı olarak yüzde yüz sahipliği olan yurt dışında yerleşik ana şirketin yurt dışında yerleşik dolaylı veya doğrudan iştirakinden

döviz kredisi kullanabilirler.

Türkiye'de yerleşik şirketler, yurt dışında yerleşik yabancı sermayeli grup şirketlerinden döviz kredisi kullanmak için kredi sözleşmesi ile geri ödeme planının bir örneğine ilaveten yukarıdaki iki istisnadan birinin kapsamına girdiğini gösteren "hissedarlık yapısını" kanıtlayacak belgeleri aracı bankaya ibraz etmek zorundadır. Diğer bir deyişle, Türkiye'de yerleşik şirketin, sermayesinin tamamının krediyi kullandıracak olan dışarıda yerleşik yabancı sermayeli şirket sahipliğinde olduğunu ve ikinci halde krediyi kullandıracak dışarıda yerleşik şirketin doğrudan ya da dolaylı olarak tamamına dışarıda yerleşik aynı yabancı sermayeli ana şirketin sahip olduğunu gösterir ticaret sicil gazeteleri ve/veya ilgili resmi makamlardan alınacak yazılarla aracı bankaya tevsik etmesi gerekmektedir.

III. Yurt Dışında Yerleşik Şirkete Döviz Kredisi Verilmesi

Tebliğ'in 11. Maddesi'nin 12. Fıkrası ile Genelge'nin 48. Maddesi uyarınca, Türkiye'de yerleşik kişiler yurt dışında pay sahibi olduğu ortaklıklara, yurt dışındaki ana şirketlere ve grup şirketlerine döviz veya Türk Lirası üzerinden kredi verebilir.

Genelge'nin 38. Maddesi'ne göre, bankalar ile finans kuruluşları ile Hazine ve Maliye Bakanlığı'nca belirlenecek diğer kişiler tarafından yurt dışında yerleşik kişilere döviz ve Türk Lirası kredi sağlanması serbesttir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'na ("TTK")6 göre, kanunda sayılan şartların sağlanması halinde yurt dışında yerleşik şirketler, Türkiye'de yerleşik grup şirketlerinden kredi alabilir. TTK'nin 358. Maddesi'ne göre, aşağıda sayılan koşulların sağlanması halinde Türk şirket ile ana şirket arasında şirketler arası kredi sözleşmesi akdedilebilir:

  • Ana şirketin sermaye taahhüdünden doğan vadesi gelmiş ödenmemiş borcu olmaması; ve
  • Türkiye'deki iştirakin serbest yedek akçelerle birlikte kârı geçmiş yıl zararlarını karşılayacak düzeyde olması.

Genelge'nin 48. Maddesi'ne göre, yurt dışında yerleşik kişilere sağlanacak kredilerin bankalar aracılığıyla kullanılması zorunludur. Bu kredi bedellerinin transferi öncesinde, Türkiye'de yerleşik kişiler tarafından ilgili kredi sözleşmesinin bir örneği ve yurt dışındaki kredi lehtarının, şirketin iştiraki, grup şirketi veya ana şirketi olduğunu gösterir ticaret sicil kayıtları aracı bankaya ibraz edilir. Bu krediler doğrudan yurt dışına transfer edilebilir veya yurt dışında yerleşik şirketin Türkiye'deki hesaplarına Türk Lirası veya döviz olarak aktarılabilir.

IV. Yurt Dışından Alınan Döviz Cinsinden Kredilerin Vergisel Boyutu

İşbu bilgi notu vergisel açıdan bir danışmanlık amacı içermez. Bununla birlikte, bütünlüğün sağlanması adına, belirli vergi yükümlülüklerinin bir özetine aşağıda yer verilmiştir. Vergi açısından kendi durumunuza özel bilgi için lütfen vergi danışmanınıza başvurunuz.

Kredi anlaşmaları bakımından göz önünde bulundurulan başlıca üç çeşit vergi mevcuttur:

  1. Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu ("KKDF") kesintisi
  2. Banka Sigorta Muamele Vergisi ("BSMV")
  3. Katma Değer Vergisi ("KDV")

Genelge'nin 32'inci Maddesi uyarınca, yurt dışındaki bankalardan, uluslararası kurumlardan ve yurt dışı kredi kuruluşlarından sağlanan kredilerin temini ve geri ödenmesi amacıyla düzenlenecek kâğıtlar ile bu kâğıtlar üzerine konulan şerhler ve teminatlar damga vergisi ve harçtan müstesna tutulur. Ancak, belirtmek gerekir ki, söz konusu istisna, yurt dışında yerleşik şirketler tarafından sağlanan döviz kredilerine uygulanmaz.

İlaveten, 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu'nun7 29'uncu Maddesi, BSMV'den muaf olan banka muameleleri listesinde şirketler arası kredileri içermemektedir.

Gelir İdaresi Başkalığı'nın 17 Ocak 2017 tarih ve 62030549-125[30-2015/280]-14801 sayılı Özelgesi, yurt dışında yerleşik şirketler tarafından sağlanan kredilere yer vermiştir. Bu kapsamda, işbu Özelge ile yürürlükteki mevzuata dayanılarak aşağıdaki bilgilere yer verilmiştir.

6035 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun8 17'inci Maddesi'nin 4'üncü Fıkra'sı uyarınca, BSMV kapsamında olan işlemler KDV'den muaftır. Yurt dışında yerleşik kredi veren şirketin tabi olduğu ülkenin mevzuat uyarınca kredi kuruluşu sayılması halinde, KDV yükümlülüğü doğmayacaktır. Aksi halde, işlem BSMV'den muaf olacak ancak KDV'ne tabi olacaktır.

12 Mayıs 1988 tarihli ve 88/12944 sayılı Kararnameye ilişkin KKDF hakkında 6 sıra numaralı Tebliğ'in 2'nci Maddesi gereği, bankalar ve finansman şirketleri dışında Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışından sağladıkları kredilerin % 3 oranında KKDF kesintisine tabi tutulacağı hükme bağlanmıştır.

KKDF kesintileri, Türk Lirası kredilerde tahakkuk ettirilen faiz tutarı üzerinden, döviz kredilerinde ise kredinin kullanıldığı tarihte kredinin anapara tutarı üzerinden hesaplanacaktır. 2012/4116 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın 11'inci Maddesi uyarınca, bankalar ve finansman şirketleri hariç, Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışından sağladıkları döviz ve altın kredilerinde;

  • ortalama vadesi bir yıla kadar olanlarda %3;
  • ortalama vadesi 1 yıl (1 yıl dahil) ile 2 yıl arasında olanlarda %1;
  • ortalama vadesi 2 yıl (2 yıl dahil) ile 3 yıl arasında olanlarda %0,5;
  • ortalama vadesi 3 yıl (3 yıl dahil) ve üzerinde olanlarda %0;
  • oranlarında KKDF kesintisi yapılacağı karara bağlanmıştır.

KKDF ödenip ödenmemesiyle ilgili olarak yukarıda belirlenen vade aralıkları dikkate alınarak bir vade yapısı oluşturulması tavsiye edilir.

Footnotes

1. 11 Ağustos 1989 tarih ve 20249 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

2. 25 Ocak 2018 tarih ve 30312 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

3. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından 2 Mayıs 2018 tarihinde yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir.

4. 28 Şubat 2008 tarihli ve 26801 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

5. Karar'ın Geçici 7'inci Maddesi uyarınca, 25 Ocak 2018 tarihi öncesinde kullanılan döviz veya dövize endeksli kredilerin kredi bakiyesinin hesaplanmasında dahil edileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

6. 14 Şubat 2011 tarih ve 27846 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

7. 23 Temmuz 1956 tarih ve 9362 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

8. 2 Kasım 1984 tarih ve 18563 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.