2019'da ortaya çıkıp hızlıca bütün dünyaya yayılan Covid-19 salgını, sağlık alanında olduğu kadar ekonomik hayatı da etkisi altına almıştır. Ülkemizde Covid-19'la mücadele kapsamında tedbir amaçlı birçok düzenleme yapılmıştır. 17 Nisan 2020 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan 7244 Sayılı Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun kapsamında 1602 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'na geçici madde 13 eklenmiştir. Söz konusu hükümle sermaye şirketlerine 2019 yılına ilişkin kâr payı dağıtımına sınırlama getirilmektedir. Yazımızda, bu hükmün gerekçesi ve sonuçları ile 17 Mayıs 2020 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan Ticaret Bakanlığı'nın çıkardığı 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Geçici 13üncü Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğe göre uygulama usul ve esasları irdelenecektir.

Geçici madde 13 ile getirilen sınırlamalar ve bunların amacı nedir?

7244 Sayılı Kanun'un 12. maddesi ile 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu'na eklenen geçici madde 13 aşağıdaki gibidir:

"GEÇİCİ MADDE 13 – (1) Sermaye şirketlerinde, 30.9.2020 tarihine kadar 2019 yılı net dönem kârının yalnızca yüzde yirmi beşine kadarının dağıtımına karar verilebilir, geçmiş yıl kârları ve serbest yedek akçeler dağıtıma konu edilemez, genel kurulca yönetim kuruluna kâr payı avansı dağıtımı yetkisi verilemez. Devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler hakkında bu fıkra hükmü uygulanmaz. Bu fıkrada belirtilen süreyi üç ay uzatmaya ve kısaltmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir.

(2) Genel kurulca 2019 yılı hesap dönemine ilişkin kâr payı dağıtımı kararı alınmış ancak henüz pay sahiplerine ödeme yapılmamışsa veya kısmi ödeme yapılmışsa, 2019 yılı net dönem kârının yüzde yirmi beşini aşan kısma ilişkin ödemeler birinci fıkrada belirtilen sürenin sonuna kadar ertelenir.

(3) Bu maddenin kapsamına giren sermaye şirketlerine ilişkin istisnalar ile uygulamaya dair usul ve esasları belirlemeye, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşünü almak suretiyle Ticaret Bakanlığı yetkilidir."

Öncelikle bu hükmün amacı, ihtiyatlılık politikası gereği olarak, şirket kaynaklarının nakit kâr dağıtımı yapılmak suretiyle azaltılmaması, şirketlerimizin mevcut özkaynak yapılarının korunması ve ilave finansman ihtiyacının doğmaması olarak ifade edilmiştir.1

Kanunun lafzından anlaşıldığı üzere söz konusu sınırlama sermaye şirketlerine getirilmiştir. Sermaye şirketleri; 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'na tabi halka açık şirketler de dâhil olmak üzere anonim ve limited şirketler ile sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerdir. Hüküm ile Eylül ayının sonuna kadar 2019 yılı net dönem kârının dağıtımına en fazla %25 olmak üzere kısmi bir sınırlama getirilmiştir. Bunun yanında, geçmiş yıl kârları, serbest yedek akçelerin dağıtımı ve yönetim kuruluna kar payı avansı dağıtımı yetkisi verilmesi tamamen sınırlandırılmıştır. Son olarak, kâr payı dağıtımı kararını almış olan sermaye şirketleri pay sahiplerine henüz ödeme yapmamışsa bu ödemelerin yapılması veya kısmi ödeme yapmışsa net dönem kârının %25'ini aşan kısmının ödenmesi Eylül ayı sonuna kadar ertelenmiştir. Ayrıca Cumhurbaşkanının bu süreyi Aralık sonuna kadar uzatabileceği unutulmamalıdır.

Geçici madde 13'ün istisnaları nelerdir?

Öncelikle belirtmek gerekir ki, sermaye şirketleri 2019 yılı net dönem kârının %25'ine kadarını hala dağıtabilecektir. Bunun yanında hükümde açıkça belirtildiği üzere; devlet, il özel idaresi, belediye, köy ile diğer kamu tüzel kişilerinin ve sermayesinin yüzde ellisinden fazlası kamuya ait fonların, doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip olduğu şirketler bu hükümdeki sınırlamalara tabi olmadan kâr payı dağıtabileceklerdir.

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununun Geçici 13üncü Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ'in 5. maddesinde de kâr payı dağıtımına ilişkin istisnalar sayılmıştır.

Madde 5/1,a'ya göre 120.000 Türk Lirası ve altında kâr payı dağıtımı kararı alınan şirketler bu sınırlamalara tabi değildirler. Ancak, aynı hükümde belirtilen iki grup bu istisnanın dışında tutulmuştur. İlk olarak, 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun ek-2'inci ve geçici 23. maddesi uyarınca yeni Koronavirüs (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma ödeneğinden ve/veya ücretsiz izne ayrılanlardan 4447 Sayılı Kanunun geçici 24. maddesi uyarınca nakdi ücret desteğinden yararlandırılanları istihdam eden şirketler söz konusu sınırlamalara tabidirler. Sermayenin korunması ilkesinin sadece alacaklıları korumaya yönelik değil, aynı zamanda şirketin kendisini, pay sahiplerini ve işçilerini de koruduğunu dikkate alırsak, bu yerinde bir düzenlemedir. İkinci olarak, 4749 Sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun geçici 20. maddesi ile ilgili Kararlar uyarınca Hazine destekli kredi kefaleti kullanan ve halen kapanmamış kredi borç bakiyesi bulunan şirketler de kâr dağıtımına ilişkin sınırlamalara tabi olacaklardır.

Madde 5/1,b'ye göre pay sahiplerince, dağıtımına karar verilen kâr payının yarısından fazlasının, Kanun hükümleri çerçevesinde başka bir sermaye şirketine olan sermaye taahhüt borcunun nakden ve defaten ifasında kullanılması şartıyla kâr payı dağıtımı kararı alan şirketler bu kararı uygulayabileceklerdir. Yukarıda belirtildiği üzere geçici madde 13'ün amacı şirketlerin kaynaklarının azaltılmaması ve korunmasıydı. Bu kapsamda şirketlerin başka bir şirketin sermayesine katkı yapacak olması halinin istisna tutulması, düzenlemenin amacına uygun düşmüştür.

Madde 5/1,c'ye göre dağıtımına karar verilen kâr payının, pay sahiplerince imzalanan kredi sözleşmeleri veya proje finansman sözleşmeleri kapsamında 30 Eylül 2020'ye kadar muaccel hale gelen yükümlülüklerinin ifasında nakden kullanılması şartıyla kâr payı dağıtılabilecektir. Ancak pay sahiplerinin ifa yükümlülüklerini aşan ödemeler 30 Eylül 2020'ye kadar ertelenecektir.

Ticaret Bakanlığı'ndan uygun görüş alınması için sunulması gereken belgeler nelerdir?

Yukarıda söz edilen istisnalara giren şirketlerin kâr payı dağıtmaya karar vermesi halinde ilgili Tebliğ'in 6. maddesine göre Ticaret Bakanlığı'ndan uygun görüş alma yükümlülükleri vardır. Buna göre Genel Müdürlüğe sunulması gereken belgeler şunlardır;

  • Genel kurul yapılmasına ilişkin yönetim organı kararının noter onaylı örneği
  • Şirketin hesap dönemine ilişkin finansal durum tablosu ile kâr veya zarar tablosu
  • Şirketin istisna kapsamında olduğunu kanıtlayıcı belgeler

Bu belgeleri Genel Müdürlüğe sunan sermaye şirketleri, onay almaları halinde geçici madde 13'ün sınırlamalarına tabi olmadan kâr dağıtımı yapabileceklerdir.

Kâr dağıtımına ilişkin genel kurul kararları geçerli midir?

7244 Sayılı Kanun yayınlandığı tarih olan 17.04.2020'de yürürlüğe girmiştir. Yukarıda açıkladığımız sınırlamalar bu tarihten itibaren, Cumhurbaşkanı uzatma yetkisini kullanmadığı sürece, 30.09.2020 tarihine kadar etkili olacaktır. Dolayısıyla, bu süreçte alınan kâr dağıtımına ilişkin genel kurul kararlarının iptal edilebilirlikle mi butlanla mı geçersiz olduğu önemli bir husustur. Türk Ticaret Kanunu'nun 445. maddesine göre, Kanun'un 446. maddesinde belirtilen kişiler kanun hükümlerine aykırı olan genel kurul kararlarının iptalini isteyebilirler. Ancak, Türk Ticaret Kanununun 447. maddesinde sermayenin korunmasına aykırı olan kararlarının batıl olduğu düzenlenmiştir. Yazımızda belirttiğimiz üzere geçici madde 13'ün gerekçesi dikkate alındığında hükmün, sermayenin korunmasını amaçlayan bir hüküm olduğu açıktır. Sonuç olarak, kâr dağıtımına ilişkin genel kurul kararlarının butlanla batıl olacağını söylemek mümkündür. Unutulmamalıdır ki, net dönem kârının %25'ine kadar kâr dağıtımı hala mümkündür. Dolayısıyla geçici madde 13'ün sınırları içerisinde kalan kâr dağıtımına ilişkin genel kurul kararları geçerli olacaktır.

Footnote

1. https://www2.tbmm.gov.tr/d27/2/2-2812.pdf (Erişim tarihi 15.06.2020)

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.