5510 sayılı Kanun'un 'Faaliyetlerin kısıtlanması' başlıklı 9'uncu maddesine göre;

"Dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti Kurulun iznine bağlıdır...

Dağıtıcılar, lisans başvurularında asgarî yıllık 60.000 ton beyaz ürün (benzin, motorin) dağıtım projeksiyonu ile bayi bilgilerini Kuruma vermek zorundadır ve kendi dağıtım ağına bağlı bayilerin işlettikleri akaryakıt istasyonlarında farklı lisans alt başlığına sahip dağıtıcıların bayisi sıfatı ile yapacakları faaliyetler hariç olmak üzere, kullanıcılara lisans alt başlığında yer almayan akaryakıtları teslim edemez."

İlgili hüküm uyarınca; dağıtıcı lisansı sahiplerinin, dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti yapılabilmesi için öncelikle Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'ndan izin alınması gerekmektedir. EPDK'nın ilgili izni vermediği dağıtıcılar, dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti yapamaz.

Dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti izninin alınabilmesi için gereken koşullar ise EPDK'nın 14.03.2018 tarihli 7742 sayılı Dağıtıcılar Arası Akaryakıt Ticareti Hakkında Kurul Kararı ile düzenlenmiştir.

Kurul Kararı'nın 'Başvuru ve izin verilmesi' başlıklı 4'üncü maddesine detaylı bakıldığında;

  • (1) İzin başvuruları, başvuruya konu faaliyet dönemi için belirlenmiş izin bedelinin yatırıldığına ilişkin dekontun Kuruma sunulması ile yapılır. Faaliyet dönemine ilişkin izin başvuruları, faaliyet döneminin başlangıç yılının 1 Mart tarihi itibariyle yapılır."

Buna göre; ilk etapta izin bedelinin yatırılmış olması gerekmektedir. Faaliyet dönemi; bir yılın 1 Nisan ila 31 Mart arasındaki 12 aylık dönemini ifade etmektedir. İlgili hüküm uyarınca, örneğin; 2020 yılı faaliyet döneminde dağıtıcılar arası ticaret izni yapmak isteyen dağıtıcı lisansı sahibinin; 2020 yılı faaliyet dönemi 1 Nisan 2020 ila 31 Mart 2021 aralığını ifade edeceğinden, izin başvurusunu 1 Mart 2020 tarihi itibariyle yapılır.

  • "(2) İzin için yapılan başvuru Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı tarafından, karar alınmak üzere Kurula sunulur. Kurul kararı ile dağıtıcılar arası akaryakıt ticaret izni verilen lisans sahipleri, iznin Kurum internet sitesinde yayımlanmasını takiben dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti faaliyetine başlar. İzinler bir faaliyet dönemi için verilir ve dönem sonunda kendiliğinden sona erer."

Buna göre; her faaliyet dönemi için yeniden izin başvurusunda bulunulması gerekmektedir.

  • "(5) Dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti, izleme dönemi içinde asgari 60.000 ton beyaz ürün (benzin ve motorin) satışı gerçekleştirmiş dağıtıcı lisansı sahipleri tarafından yapılabilir. Satış miktarının hesaplanmasında, başvuru sahibinin bayilerine teslim miktarı ve serbest kullanıcılara yapılan teslimler esas alınır. Dağıtıcıların bayilerine teslim miktarı "1240 sayılı Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Kurul Kararı" kapsamında Kuruma gönderilen veriler ile hesaplanır."

İzleme dönemi; faaliyet döneminin başlangıcından bir önceki takvim yılını ifade etmektedir. Yukarıda değinildiği üzere; faaliyet dönemi de bir yılın 1 Nisan ila 31 Mart arasındaki 12 aylık dönemini ifade etmektedir. İlgili hüküm uyarınca, dağıtıcılar arası ticaret izni yapmak isteyen bir dağıtıcı lisansı sahibinin, izleme dönemi içerisinde asgari 60.000 ton beyaz ürün satışını gerçekleştirmiş olması gerekmektedir. Örneğin; 2020 yılı faaliyet dönemi için izin başvurusunda bulunulduğunda; 2020 yılının izleme dönemine, yani 2020 yılının faaliyet dönemi başlangıcından bir önceki takvim yılındaki beyaz ürün satışına bakılacaktır. 2020 yılının faaliyet dönemi; 1 Nisan 2020 ila 31 Mart 2021 aralığını ifade etmektedir. Buna göre; 2020 yılı izleme dönemi; 1 Ocak 2019 ila 31 Aralık 2019 aralığını ifade etmektedir. Bu şartlar altında; 2020 yılı faaliyet döneminde dağıtıcılar arası ticaret izni yapmak isteyen dağıtıcı lisansı sahibinin; 1 Ocak 2019 ila 31 Aralık 2019 aralığında 60.000 ton beyaz ürün satışını gerçekleştirmiş olması gerekmektedir.

  • "(3) İzin başvurularına ilişkin işlemler, başvuruyu takip eden altmış gün içinde sonuçlandırılır. Kurum, başvurunun değerlendirmesi aşamasında başvuru sahibinden, izleme dönemi içerisindeki akaryakıt teminlerinin hangi lisanslı tesisten yapıldığına ilişkin bilgi talep edebilir, teminlerini ispatlamayanların başvurusu reddedilir."

Yukarıdaki hükümde görüldüğü üzere; dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti için yapılabilmesi için izleme döneminde asgari 60.000 ton beyaz ürün satışının gerçekleştirilmiş olması gerekmektedir. Ancak başvurunun değerlendirilmesi esnasında; Kurum tarafından satışı yapıldığı iddia edilen 60.000 ton beyaz ürünün nereden temin edildiğinin bilgisi istenebilir. Kurumun bu yetkisi 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 'Bilgilerin toplanması, kayıt düzeni, denetim ve tebligat' başlıklı 14'üncü maddesine dayanmaktadır.

İlgili Kanun hükmüne göre; "Kurum, bu Kanunun kendisine verdiği görevleri yerine getirirken, gerekli gördüğü her türlü bilgiyi kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerden isteyebilir.

Görevlendirilen Kurum personeli, piyasa tarafları ve/veya tesisleri nezdinde, defterler de dahil olmak üzere her türlü evrak, belge ve emtianın incelenmesi, suret veya numune alınması, konuyla ilgili yazılı veya sözlü açıklama istenmesi, gerekli tutanakların düzenlenmesi, tesislerin ve işletiminin incelenmesi konularında yetkilidir. Görevlendirme yazısında amaç, kapsam, süre ve yetkinin çerçevesi yer alır." Dolayısıyla işbu hüküm uyarınca, EPDK personelinin gerekli gördüğü takdirde her türlü bilgi ve belgeyi, piyasada faaliyet gösteren gerçek/tüzel kişilerden istemeye yetkisi vardır.

Konuya ilişkin emsal Danıştay kararlarına bakıldığında da Kurum personeline Kanun ile tanınan bu yetkinin muhakkak kabul edildiği, bu maddeye istinaden Kurumca re 'sen denetimlerin gerçekleştirilebileceği kabul edilmiştir.

Bu nedenle hem Kanun hem de Kurul Kararı uyarınca, dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti için izne başvuran dağıtıcı lisansı sahiplerinden, Kurum tarafından satışı yapıldığı iddia edilen 60.000 ton beyaz ürünün nereden temin edildiğinin bilgisi istenebilir. Üstelik 60.000 ton beyaz ürünün nereden temin edildiğinin ispat edilememesi durumunda, Kurul Kararı uyarınca, yapılan başvuru reddedilir.

  • "(4) İzin başvurusu Kurul tarafından reddedilen dağıtıcılara, ret gerekçeleri bildirilir ve ödenmiş olan izin bedeli, yazılı talep sonrasında iade edilir."

Buna göre; dağıtıcılar arası akaryakıt faaliyet için yapılmış başvurunun reddi halinde; Kuruma yazılı yapılan başvuru neticesinde, en başta ödenen izin bedeli başvurucuya iade edilir.

  • "(6) İzin sahibi "Dağıtıcılar Arası Ticarete İlişkin Kılavuz"da yer alan Dağıtıcılar Arası Ticaret Satış Beyanı tablosunu yükümlülük tablosunda belirtilen süre içerisinde ağ hizmeti aracılığı ile Kuruma gönderir."

Dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti kapsamında akaryakıt satışını yapan dağıtıcı lisansı sahipleri tarafından, "Dağıtıcılar Arası Ticarete İlişkin Kılavuz" unda yer alan ilgili yükümlülükler uyarınca satış beyanı tablosu tutulur ve Kuruma gönderilir. "Dağıtıcılar Arası Ticarete İlişkin Kılavuz"u; Kurumun internet sitesinde, anılı Kurul Kararı'nın ekinde yer almaktadır.

Sonuç itibariyle, dağıtıcılar arası akaryakıt ticareti izni alınabilmesi için;

  • Dağıtıcı lisansı sahibi olunmalıdır.

  • EPDK'nın onayına bağlıdır.

  • Dağıtıcı lisansı sahibinin, izin dönemi içerisinde asgari 60.000 ton beyaz ürün satmış olması gerekir.

  • EPDK'nın 60.000 tonun nereden temin edildiğini sormaya yetkisi olduğu gibi nereden temin edildiğini ispat edemeyen dağıtıcı lisansı sahibinin izin talebi reddedilir.

Originally published 17 April, 2020

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.