Vorige maand deed de Kamer voor het Notariaat (Arnhem-Leeuwarden) uitspraak in een tuchtklacht gedaan door het Bureau Financieel Toezicht (BFT) tegen een notaris1. Deze notaris had meegewerkt aan de oprichting van vier besloten vennootschappen. De oprichters waren vier personen met de Griekse nationaliteit die woonachtig waren in Duitsland, drie van hen hebben dezelfde achternaam. De dossiers werden los van elkaar in een periode van twee en een halve week bij de notaris aangebracht. Binnen vier maanden na oprichting zijn de ondernemingen weer uitgeschreven uit het handelsregister wegens het staken van de activiteiten.
Poortwachtersrol notaris
Vorig jaar schreven wij al dat notarissen ongebruikelijke transacties moeten melden op grond van de Wet ter voorkoming witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) en dat het BFT een schema heeft ontwikkeld voor de beoordeling van risicosignalen2. Dit wordt ook wel de poortwachtersrol van de notaris genoemd.
Iedere notaris dient een aantal onderzoeken uit te voeren en af te ronden voordat hij een zakelijke relatie mag aangaan en een opdracht definitief mag aannemen. Dit zijn zowel onderzoeken naar de (achtergrond van de) cliënt en de transactie, als naar de herkomst van de gelden.
Voert de notaris (een van) deze onderzoeken niet of onvolledig uit, dan begeeft hij zich op glad ijs. Er wordt door fraudeurs veel gebruik gemaakt van zogenaamde 'plof-bv's'. Een onderneming, vaak met rode cijfers, wordt voor een lage koopsom verkocht aan een katvanger. De nieuwe eigenaar trekt de onderneming leeg, laat de schulden oplopen en de onderneming failliet gaan. De schuldeisers blijven vervolgens achter met vorderingen die zij niet kunnen innen. Door goed onderzoek te doen, kan de notaris dit voorkomen.
In de zaak waar ik mee opende, oordeelde de Kamer oordeelde dat de notaris onvoldoende onderzoek heeft gedaan. De omstandigheid dat er mogelijk een Wwft-plichtige in de keten voor de notaris is, ontheft de notaris niet van een zelfstandige onderzoeksplicht, aldus de Kamer. De Kamer legt de notaris hierom de maatregel van berisping op, in combinatie met een geldboete van €10.000,- 3.
Middelen notariaat om fraude te bestrijden
Goed onderzoek doen is dus belangrijk. Helaas wil goed onderzoek doen niet zeggen dat notarissen alle (faillissements)fraude kunnen herkennen en voorkomen.
De voorzitter van de KNB, Nick van Buitenen, liet in het FD weten dat Minister Dekker frustratie bij notarissen veroorzaakt en notarissen in verwarring laat over hoe ze hun rol als poortwachter moeten vervullen zonder voldoende middelen4. Volgens Van Buitenen zou de poortwachtersrol vergemakkelijkt kunnen worden door een stoplichtsysteem en/of een centraal aandeelhoudersregister. Met gegevens van de belastingdienst zouden notarissen beter aan fraudepreventie kunnen doen, aldus Van Buitenen.
In juli van dit jaar zijn Kamervragen gesteld aan de Ministers van Justitie en Veiligheid en van Financiën over de middelen die het notariaat ter beschikking heeft om fraude te bestrijden5. Uit de antwoorden blijkt dat een stoplichtsysteem en/of een centraal aandeelhoudersregister op privacybezwaren stuit.
Conclusie
Voorlopig blijft het voor notarissen dus zaak de ogen goed open te houden en de onderzoeken volgens de richtlijnen uit te voeren. Het ziet er niet naar uit dat er op korte termijn een manier wordt gevonden om de poortwachtersrol te vergemakkelijken. Wel is minister Dekker in gesprek met de KNB over het instrumentarium dat nodig en wenselijk is.
Footnote
1. https://tuchtrecht.overheid.nl/nieuw/notarissen/uitspraak/2019/ECLI_NL_TNORARL_2019_55 ↩
2. Dat schema is inmiddels geactualiseerd en is te vinden op https://www.bureauft.nl/2019/10/30/schema-en-toelichting-notariele-onderzoeks-en-meldplicht-geldverkeer-wna-en-wwft-geactualiseerd/ ↩
3. Volgens Robert Wisse (promovendus notarieel tuchtrecht) lijkt de notarieel tuchtrechter sinds 2019 vaker een geldboete op te leggen als tuchtmaatregel. , https://www.advocatie.nl/tendens-van-meer-boetes-notarieel-tuchtrecht-geen-bewust-beleid ↩
4. Financieel Dagblad 27 mei 2019, 'Gefrustreerd notariaat eist meer wapens tegen fraude'. ↩
5. https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20182019-3322.html↩
Dentons is the world's first polycentric global law firm. A top 20 firm on the Acritas 2015 Global Elite Brand Index, the Firm is committed to challenging the status quo in delivering consistent and uncompromising quality and value in new and inventive ways. Driven to provide clients a competitive edge, and connected to the communities where its clients want to do business, Dentons knows that understanding local cultures is crucial to successfully completing a deal, resolving a dispute or solving a business challenge. Now the world's largest law firm, Dentons' global team builds agile, tailored solutions to meet the local, national and global needs of private and public clients of any size in more than 125 locations serving 50-plus countries. www.dentons.com.
The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.
