Bilindiği üzere 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun'un "Şüpheli İşlem Bildirimi" başlıklı 4'üncü maddesinin 1'inci fıkrası uyarınca, "Yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya teşebbüs edilen işlemlere konu malvarlığının yasa dışı yollardan elde edildiğine veya yasa dışı amaçlarla kullanıldığına dair herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halinde", yükümlüler tarafından Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı'na ("MASAK") bildirimde bulunulması zorunludur. Bu yükümlülerin başında bankacılık, sigortacılık, bireysel emeklilik, sermaye piyasaları, ödünç para verme ve diğer finansal hizmetler alanlarında faaliyet gösterenler gelmektedir.

Bu kapsamda MASAK'ın, 13 sıra No'lu Genel Tebliği'nin 6'ncı maddesine dayanarak yayımladığı şüpheli işlem bildirim rehberleri mevcuttur. 2014 yılında bu rehberlerden bankalara yönelik olarak Şüpheli İşlem Bildirim Rehberi (Bankalar) ("Rehber") yayımlanmıştır. Rehber, yükümlülerin, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanında araç olarak kullanılmaları riskine karşı ortak bir tutum, anlayış ve iş birliği içinde olmalarının sağlanması ve şüpheli işlemlerin tespitinde yükümlülere yardımcı olunması amacıyla şüpheli işlem tiplerini belirlemektedir. Bununla birlikte, Rehber'de belirlenen şüpheli işlem tipleri rehber mahiyetinde olup şüphe veya şüpheyi gerektirecek makul bir sebebin olup olmadığının değerlendirilmesinde yükümlülere yardımcı olması amacı ile yayımlanmaktadır. Başka bir ifade ile, yükümlülerin, şüpheli işlemlerin tespitinde kendilerini bu rehber ile belirlenen şüpheli işlem tipleri ile sınırlandırmamaları ve şüphe doğuran işlem, ilgili Rehber'de sayılan tiplerden herhangi birine uymasa dahi şüpheli işlem bildiriminde bulunmaları gerekmektedir.

Mevzuattaki bu durum karşısında kripto paralar ile yapılan işlemlerinin hangilerinin şüpheli işlem mahiyeti taşıyıp taşımayacağı, ancak Rehber'deki örneklerden yapılacak çıkarımlarla değerlendirilebilecektir. 11 Eylül 2019 tarihinde yapılan değişikliğe kadar yürürlükte olan Rehber'in 1.03 numaralı sürümünde, Bankacılık İşlemlerine İlişkin Tipler başlıklı bölümde "Müşteri hesaplarından bitcoin satan aracı kuruluşlara bitcoin alımına yönelik para transferi yapılması" şüpheli işlem olarak nitelendirilmekteydi. Buradan anlaşılacağı üzere, söz konusu tarihe kadar MASAK nezdindeki eğilim, bitcoin alım-satım işlemlerine ilişkin transferlerin "şüpheli" olacağı yönündeydi. Bu örnekte her ne kadar yalnızca "bitcoin" ifadesi kullanılmış olsa da (yukarıda bahsettiğimiz üzere) Rehber'in sınırlayıcı olmamasından yola çıkarak diğer kripto para alım işlemlerinin de bankalarca MASAK'a bildirilmesi gerektiği şeklinde bir çıkarım yapılması mümkün olabilmekteydi.

11 Eylül 2019 tarihinde Rehber'de yapılan değişiklik ile Rehber'in 1.04 (güncel) sürümünde "bitcoin" ifadesi yerine "kripto para" terimi tercih edilmiş olup, ilaveten her türlü kripto paraya ilişkin para transferinin şüpheli işlem olarak örneklendirilmesinden vazgeçilmiş ve yerine daha dar ve spesifik işlem türleri örnek olarak belirlenmiştir. Rehber'in mevcut sürümünde kripto para işlemlerine ilişkin sunulan örnekler aşağıdaki gibidir:

T-001- 3.47: "Müşteri hesaplarından kripto para alımı amacıyla yurt içi ve yurt dışı kripto para borsalarına ya da gerçek veya tüzel kişi hesaplarına müşteri profiline uymayacak sıklık ve tutarda para transferi yapılması."

T-001- 3.61: "Kaynağı bilinmeyen veya şahsın mali profili ile uygun olmayan şekilde yapıldığından şüphelenilen kripto para satımı sonucunda müşteri hesaplarına transfer gelmesi."

Bu çerçevede, kaynağı belirli olan ve müşteri profiline uygun sıklık ve tutarlarda kripto para borsalarına ilişkin işlemlerin, MASAK tarafından şüpheli işlem olarak nitelendirilmeyeceği söylenebilecektir. Nitekim bu yaklaşım doğrultusunda, kripto para ihraççıları, borsaları ve kullanıcılarının ve genel olarak kripto para işlemlerinin kategorik olarak reddedilmediğinden ve yasal düzlemde tanındığından bahsedilmesi mümkün olacaktır.

The content of this article is intended to provide a general guide to the subject matter. Specialist advice should be sought about your specific circumstances.